Άρθρον 84
Αἱ εἴκοσιν ἱεραὶ μοναὶ διαιροῦνται εἰς κοινοβίους καὶ ἰδιορρύθμους. Κοινοβιοί εἰσιν αἱ μοναὶ Διονυσίου, Κουτλουμουσίου, Ζωγράφου, Καρακάλλου, Σίμωνος Πέτρας, Ἁγίου Παύλου, Ξενοφῶντος, Γρηγορίου, Ἐσφιγμένου, Ῥωσσικοῦ καὶ Κωνσταμονίτου. Ἰδιόρρυθμοι δὲ αἱ μοναὶ Μεγίστης Λαύρας, Βατοπεδίου, Ἰβήρων, Χιλιανδαρίου, Παντοκράτορος, Ξηροποτάμου, Δοχειαρίου, Φιλοθέου καὶ Σταυρονικήτα.
Άρθρον 85
Κοινόβιος μονὴ δὲν ἐπιτρέπεται νὰ μετατραπῇ εἰς ἰδιόρρυθμον. Ἰδιόρρυθμος ὅμως μετατρέπεται εἰς κοινόβιον ἀποφάσει τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος, ἂν ἀπαιτηθῇ ὑπὸ τῆς ἀπολύτου πλειοψηφίας τῶν πρὸ ἐξαεταίας καρέντων ἀδελφῶν τῆς μονῆς. Ἡ τοιαύτη περὶ μετατροπῆς ἰδιορρύθμου εἰς κοινόβιον ἀπόφασις τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος ἀνακοινοῦται τῷ Οἰκουμενικῷ Πατριαρχείῳ διὰ τὴν ἔκδοσιν τοῦ σχετικοῦ Σιγιλλίου.
Άρθρον 86
Οἱ διαχειριζόμενοι μοναστηριακὴν περιουσίαν, ὄντες ἐπιστάται καὶ οἰκονόμοι πιστοὶ τῶν προσώδων αὐτῆς, ὀφείλουσι μετὰ φειδοῦς καὶ εὐσυνειδησίας νὰ διαχειρίζωνται ταύτην ὑπέχοντες ὡς ὑπόλογοι διὰ πᾶσαν εἰς βάρος αὐτὴ ἰδιοτελῆ πρᾶξιν καὶ κατάχρησιν ἀνάλογον εὐθύνην.
Άρθρον 87
Εἰς τὸ τέλος ἑκάστου ἔτους συντάσσεται ὑπὸ τῶν μοναστηριακῶν ἀρχῶν ὁ προϋπολογισμὸς ἐσόδων καὶ ἐξόδων τοῦ ἐπιόντος ἔτους, καὶ ὑποβάλλεται εἰς τὴν ἐκρισιν τῆς συνάξεως ἑκάστης μονῆς, ἥτις, δι᾿ ἀποφάσεως τῆς καταχωριζομένης ἐν εἰδικῷ βιβλίῳ ἀποφάνεται ἠτιολογημένως, ἐφ᾿ ἑνὸς ἑκάστου τῶν ἐν τῷ προϋπολογισμὼ ἀναγεγραμμένων ποσῶν.
Άρθρον 88
Αἱ ὑπερβάσεις τῶν ἐγκεκριμένων διὰ τῆς ὑπὸ τοῦ προϋπολογισμοὺ ἀποφάσεως ποσῶν κατ᾿ ἀρχὴν δὲν ἐπιτρέπονται, ἂν ὅμως παραστῇ ἀναπόφευκτος ἀνάγκη δαπάπης τινός, μὴ δυναμένης νὰ ἀναβληθῇ διὰ τὸ ἐπιὸν ἔτος ζητεῖται ἡ ἔγκρισις εἰδικῆς πιστώσεως παρὰ τῆς συνάξεως τῆς μονῆς, δικαιουμένης δι᾿ ἀποφάσεως αὐτῆς νὰ ἐγκρίνῃ ἢ νὰ ἀπορρίψῃ αὐτήν.
Άρθρον 89
Ἐν τῇ ἀρχῇ ἑκάστου ἔτους συντάσσεται ἀναλελυμένως ὁ ἀπολογισμὸς τῶν ἐσόδων καὶ ἐξόδων ἑκάστης μονῆς τοῦ παρελθόντος ἔτους ὑπὸ τῆς ἐπιτροπῆς, ὅστις μεθ᾿ ὅλων τῶν ἀποδείξεων τῶν πληρωμῶν, αἵτινες ἀπαραιτήτως δέον νὰ συνοδεύωσι τὸν ἀπολογισμόν, ὑποβάλλεται καθ᾿ ὂν τρόπον καὶ ὁ προϋπολογισμὸς ὑπὸ τὴν ἔγκρισιν τῆς συνάξεως.
Άρθρον 90
Ὁ ἡγούμενος μετὰ τῆς ἐπιτροπῆς ἐν τοῖς κοινοβίοις καὶ ἡ διοικοῦσα ἐπιτροπὴ ἐν τοῖς ἰδιορρύθμοις κρατοῦν τὰ κλεῖθρα τοῦ ταμείου καὶ τὴν σφραγῖδα τῆς μονῆς καὶ ἐνεργοῦσι τὰ τῆς διοικήσεως καὶ διαχειρίσεως αὐτῆς, συμφώνως τῷ ἐσωτερικῷ κανονισμῷ πλὴν τῶν γενικωτέρας φύσεως ζητημάτων, ὁποῖα εἶναι αἱ δικαστικαὶ ὑποθέσεις, συνομολογήσεις δανείων, ἀνταλλαγὴ κτημάτων, ἀπότισις χρέους, νέαι οἰκοδομαὶ ἢ οὐσιώδεις ἐπισκευαὶ κτιρίων, προσλήψεις δοκίμων, κουρὰ μοναχῶν, προαγωγαὶ καὶ χειροτονίαι ἐν γένει, διορισμοὶ οἰκονόμων ἐν τοῖς μετοχίοις, ἀποστολαί, ἀγοραὶ κειμηλίων ἢ κτημάτων, μισθώσεις καὶ ἐκποιήσεις ἐν γένει, ἅτινα δέον νὰ φέρωσιν ὑπὸ τὴν κρίσιν τῆς Συνάξεως, ἁρμοδίας νὰ ἀποφασίσῃ.
Άρθρον 91
Τὰ διακονήματα τῶν μονῶν κατανέμονται εἰς τοὺς ἀδελφοὺς αὐτῶν συμφώνως τῷ ἐσωτερικῷ κανονισμῷ ἑκάστης, ἀναλόγως τῆς ἱκανότητος καὶ τῶν δυνάμεων ἑκάστου.
Άρθρον 92
Οἱ μοναχοὶ ἑκάστης μονῆς ὀφείλουσι νὰ ὑπακούωσιν εἰς τὴν μοναστηριακὴν αὐτῶν ἀρχὴν καὶ ἐκτελῶσιν ἀναντιρρήτως τὰς ἀνατεθειμένας αὐτοῖς ὑπηρεσίας ὑποκείμενοι, ἄλλως εἰς πειθαρχικὰς ποινάς. Ἑτέρωθεν αἱ μοναστηριακαὶ ἀρχαὶ ὀφείλουσι στοργὴν πατρικὴν πρὸς τοὺς μοναχοὺς καὶ μέριμναν ὑπὲρ αὐτῶν ἀμερόληπτον καὶ πρὸς πάντας ἴσην.
Άρθρον 93
Διὰ νὰ καρῇ τις μοναχὸς δέον νὰ ὑποστῇ δοκιμασίαν ἑνὸς μέχρι τριῶν ἐτῶν καὶ νὰ ἔχῃ συμπεπληρωμένον τὸ 18ον ἔτος τῆς ἡλικίας αὐτοῦ. Ὁ οὕτω καρεὶς μοναχὸς εἰς οὐδεμίαν στρατιωτικὴν θητείαν ὑπόκειται.
Άρθρον 94
Ἑκάστη μονὴ τηρεῖ ἀκριβὲς μοναχολόγιον τῶν ἐν αὐτῇ μοναχῶν, ἐν ᾧ ἐμφαίνεται ἑκάστου μοναχοῦ τὸ κατὰ κόσμον ὄνομα καὶ ἐπώνυμον, ὁ τόπος τῆς καταγωγῆς, ἡ ἡλικία, ὁ χρόνος τῆς προσελεύσεως εἰς τὴν μονὴν καὶ τῆς κουρᾶς αὐτοῦ, ὁ ἱερατικὸς βαθμός, ὁ τῆς παιδεύσεως αὐτοῦ βαθμὸς καὶ πᾶσα ἄλλη ἀξία λόγου σχετικὴ πρὸς αὐτὸν πληροφορία. Ἴδιον βιβλίον τηρεῖται καὶ διὰ τοὺς δοκίμους τῆς μονῆς, ἐν ᾧ ἀναγράφονται ἀκριβῶς τὰ καθ᾿ ἕνα ἕκαστον αὐτῶν. Παρ᾿ ἑκάστη μονὴ τηρεῖται ἐπίσης μοναχολόγιον τῶν μοναχῶν καὶ δοκίμων τῶν ὑπ᾿ αὐτὴν ἐξαρτημάτων κατὰ τὸν αὐτὸν ὡς ἀνωτέρω τύπον.
Άρθρον 95
Πᾶσα μεταβολὴ λόγῳ κουρᾶς ἢ θανάτου ἀδελφοῦ τινος μονῆς ἢ ἐξαρτήματος δέον ν᾿ ἀναφέρηται εἰς τὴν Ἱερὰν Κοινότητα, ἥτις κρατεῖ γενικὸν πάντων τῶν μοναχῶν μοναχολόγιον. Τὰ ἐξαρτήματα ἀναφέρονται πάντοτε διὰ τῶν κυριάρχων αὐτῶν μονῶν.
Άρθρον 96
Οὐδενὶ ἐπιτρέπεται ἡ ἐκ τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἔξοδος ἄνευ ἐγγράφου ἀδείας τῆς οἰκείας μονῆς, ἐν ᾗ δέον νὰ ὁρίζηται ὁ χρόνος τῆς ἀπουσίας καὶ ὁ λόγος αὐτῆς. Πᾶσα δὲ ἄδεια ἀπουσίας δέον νὰ θεωρῆται καὶ ὑπὸ τῆς Ἱερᾶς Ἐπιστασίας. Τοῖς σπουδασταῖς δὲν δύναται ν᾿ ἀρνηθῇ ἡ μονὴ τὴν ἄδειαν ἀπουσίας.
Άρθρον 97
Παρ᾿ ἑκάστη μονὴ τηροῦνται τὰ ἑξῆς βιβλία ὑπ᾿ εὐθύνην τῆς ἑκάστοτε μοναστηριακὴς ἀρχῆς καὶ τοῦ γραμματέως: 1) Μοναχολόγιον. 2) Κτηματολόγιον, ἐν ᾧ ἀναγράφεται πᾶσα ἡ κινητὴ καὶ ἀκίνητος περιουσία τῆς μονῆς. 3) Βιβλίον ἀποθήκης, ἐν ᾧ ἀναγράφονται τὰ εἰσοδήματα τῆς μονῆς καὶ ἡ κατανάλωσις τούτων. 4) Ἡμερολόγιον, ἐν ᾧ ἀναγράφονται οἱ καθ᾿ ἑκάστην ἐνεργούμεναι διαχειριστικαὶ πράξεις χρονολογικῶς. 5) Βιβλίον πράξεων τῆς μοναστηριακὴς ἀρχῆς. 6) Βιβλίον τῶν εἰσερχομένων καὶ ἐξερχομένων (πρωτόκολλον). 7) Βιβλίον καθολικὸν τῶν ἐσόδων καὶ ἐξόδων.
Άρθρον 98
Αἱ χειροτονίαι τῶν μοναχῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους γίνονται μόνον τῇ προτάσει τῆς μοναστηριακῆς ἀρχῆς. Οὐδεὶς λαϊκὸς ἢ μὴ κανονικὸς ἁγιορείτης μοναχὸς δύναται νὰ χειροτονηθῇ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει. Πᾶσα χειροτονία μὴ γενομένη κατὰ τὴν διάταξιν ταύτην θεωρεῖται ἄκυρος καὶ ἀνενέργητος, καὶ ὡς μὴ γενομένη. Ἐὰν δὲ μονή τις ἀποδειχθῇ ὅτι ἀπέλυσε πρόσκλησιν εἰς ἀρχιερέα πρὸς χειροτονίαν μοναχοῦ τινος, μὴ ἀνήκοντος εἰς αὐτὴν ἢ λαϊκοῦ, πρὸς τῇ ἐπιτιμήσει τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος καταγγέλλεται καὶ εἰς τὴν Μεγάλην τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν. Ἀδείᾳ ὁμοίως τῆς μονῆς ἀπαιτεῖται καὶ διὰ τὴν ἀπονομὴν τῶν ὀφφικίων.
Άρθρον 99
Τὰ ἔγγραφα τῶν μονῶν ὑπογράφουσι τῶν κοινοβίων μὲν ὁ ἡγούμενος, τῶν δὲ ἰδιορρύθμων οἱ ἐπίτροποι, καὶ φέρουσι τῇ σφραγῖδα τῆς μονῆς, ὁ δὲ τύπος τῆς ὑπογραφῆς τοῦ ἡγουμένου εἷναι οὖτος: «ὁ καθηγούμενος τῆς ἱερᾶς μονῆς... (δεῖνα) καὶ οἱ σὺν ἐμοὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοί», ὁ δὲ τῆς ἐπιτροπῆς τῶν ἰδορρύθμων οὗτος: «οἱ ἐπίτροποι τῆς ἱερᾶς μονῆς... (δεῖνα) καὶ οἱ σῦν ἡμῖν ἐν Χριστῷ ἀδελφοὶ ἢ καὶ οἱ λοιποὶ προϊστάμενοι».
Άρθρον 100
Ἐκποίησις κτημάτων ἐντὸς τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἐπ᾿ οὐδενὶ λόγῳ ἐπιτρέπεται. Ἀνταλλαγὴ αὐτῶν εἶναι δυνατή.
Άρθρον 101
Ἡ ἀκίνητος περιουσία παντὸς μοναχοῦ ἁγιορείτου περιέρχεται εἰς τὴν μονὴν αὐτοῦ ἐφ᾿ ὅσον οὗτος πρὸ τῆς κουρᾶς αὐτοῦ ἐξεχώρησε ταύτην ἐγγράφως εἰς αὐτήν. Πᾶσα δὲ περιουσία κτηθεῖσα ὑπὸ μοναχοῦ τινος μετὰ τὴν κουράν του περιέρχεται εἰς τὴν οἰκείαν αὐτοῦ μονὴν ὁπουδήποτε καὶ ἂν ἤθελεν ἀποβιώσει οὗτος ἄνευ ἀπολυτηρίου τῆς μονῆς του. Διὰ τὰ χρέη τῶν μοναχῶν οὐδαμῶς εὐθύνεται ἡ μονὴ αὐτῶν, ἐφ᾿ ὅσον ταῦτα συνήφθησαν ἄνευ ἐγγράφου ἀδείας αὐτῆς. Οἱ ἀδελφοὶ τῶν κοινοβίων δὲν δύνανται νὰ ἔχωσι ἰδίαν περιουσίαν.
Άρθρον 102
Ἑκάστη μονὴ ὀφείλει νὰ συντηρῇ καλῶς κατὰ τὰς ὑποδείξεις τοῦ ἰατροῦ νοσοκομεῖον καὶ φαρμακεῖον πρὸς νοσηλείαν τῶν ἀσθενῶν. Ταῦτα τελοῦσιν ὑπὸ τὴν διεύθυνσιν τοῦ ἰατροῦ, ὑπὸ τὰς διαταγὰς τοῦ ὁποίου ὑπάγονται καὶ οἱ νοσοκόμοι. Καὶ γηροκομεῖον παρ᾿ ἑκάστη μονῇ λειτουργεῖ ὑποχρεωτικῶς.
Άρθρον 103
Ἐάν τις μοναχὸς θελήσῃ ν᾿ ἀποχωρήσῃ τῆς ἱερᾶς μετανοίας, δικαιοῦται νὰ ζητήσῃ παρ᾿ αὐτῆς ἀπολυτήριον. Ἡ δὲ μονὴ αὐτοῦ χορηγεῖ τοιοῦτον εἰς αὐτὸν ἐφ᾿ ὅσον ὑπάρχουσιν ἀποχρῶντες λόγοι ἀποχωρήσεως.
Άρθρον 104
Ὁ ἡγούμενος ἢ ἐπίτροπος μονῆς τινος ἀπουσιάζων ἀναπληροῦται ὑπό τινος τῶν προϊσταμένων τῆς ἐκλογῆς καὶ ἐμπιστοσύνης πάντοτε τοῦ ἀπουσιάζοντος προσώπου. Οἱ ἀναπληρωταὶ ἀσκοῦσι πάντα τὸ δικαιώματα τῶν ἀναπληρουμένων κατὰ τὴν ἀπουσίαν αὐτῶν.
Άρθρον 105
Πᾶσα ἀνέγερσις ἢ ἐπισκευὴ κτιρίου, ὑπὸ μοναχοῦ τινος ἐπὶ ἰδιοκτησίας τῆς μονῆς ἐνεργεῖται κατόπιν ἀδείας τῆς μοναστηριακὴς ἀρχῆς οὐδενὸς ἐντεῦθεν προσκτωμένου προσωπικοῦ δικαιώματος τοῦ ἐνεργήσαντος αὐτὴν μοναχοῦ ἐκτὸς ἂν ἄλλως ἤθελεν ὁρισθῇ διὰ συμβάσεως.
Άρθρον 106
Τὰ κτήματα τῶν ἱερῶν μονῶν ἐν γένει, τὰ ἐκτὸς καὶ ἐντὸς τοῦ Ἁγίου Ὄρους, μὴ τελοῦντα ὑπὸ ἐξάρτησίν τινα ἀπὸ τοῦ ἐπὶ τῶν Ἐκκλησιαστικῶν ἡ ἄλλου τινὸς Ὑπουργείου τοῦ Κράτους, μισθοῦνται ἢ καλλιεργοῦνται δι᾿ αὐτεπιστασίας ὑπ᾿ αὐτῶν ἀναλόγως τοῦ συμφέροντος αὐτῶν. Αἱ μισθώσεις δέον νὰ γίνωνται διὰ συμβολαίου ἐν ᾧ νὰ ἀναγράφωνται λεπτομερῶς οἱ ὅροι τῆς μισθώσεως καὶ αἱ ἐν γένει ὑποχρεώσεις τῶν μισθωτῶν. Ἡ ἀθέτησις οἰουδήποτε τῶν ὑπὲρ τῶν μονῶν ὁρῶν τῆς μισθώσεως ἐπάγεται τὴν ἀκυρότητα αὐτῆς, τὴν ὁποίαν μόνον ἡ μονὴ δύναται νὰ ἐπικαλεσθῇ. Πᾶν δικαίωμα, κτηθὲν ἀπὸ τῆς συνάψεως τῆς συμβάσεως μέχρι τῆς ἀκυρότητος εἴτε τοῦ μισθωτοῦ, εἴτε ἀπ᾿ αὐτοῦ τρίτου τινὸς ἕλκοντος αὐτό, αἴρεται αὐτοδικαίως. Πᾶσα καθυστέρησις μισθώματός τινος παρέχει τὸ δικαίωμα εἰς τὴν μονὴν τῆς εἰσπράξεως αὐτοῦ κατὰ τὰς διατάξεις τοῦ νόμου «περὶ εἰσπράξεως καθυστερουμένων προσόδων τοῦ Δημοσίου».
Άρθρον 107
Οἱ διορισμοὶ τῶν δικηγόρων ὑπερασπίσεως τῶν μονῶν γίνονται ἀπ᾿ εὐθείας δι᾿ ἐγγράφου τῶν μοναστηριακῶν ἀρχῶν.
Άρθρον 108
Ἵνα ἐκλεγῇ τις προϊστάμενας δέον νὰ διακρίνηται ἐπὶ ἤθει χρηστῷ, βίῳ ἀνεπιλήπτω καὶ διοικητικῇ ἱκανότητι, προτιμωμένων πάντοτε τῶν κατόχων ἐκκλησιαστικῆς μορφώσεως καὶ ἐγκυκλίου παιδείας. Ἐν τῇ προαγωγῇ ἀδελφοῦ τινος εἰς προϊστάμενον ἀπαγορεύεται πᾶσα ἀνάμιξις τῶν πατέρων τῆς μονῆς πλὴν τῶν Προϊσταμένων τῆς Συνάξεως. Οἱ ἅπαξ ἐκλεγέντες εἷναι ἰσόβιοι, ἐκπίπτοντες μόνον κατόπιν καταδικαστικῆς ἀποφάσεως ἡ ἐκλογὴ ἐνεργεῖται κατὰ τὸν ἐσωτερικὸν ἑκάστης μονῆς κανονισμόν.
Άρθρον 109
Εἰς τὰς Συνάξεις οἱ προϊστάμενοι καταλαμβάνουσι τὴν θέσιν αὐτῶν κατὰ τὰ πρεσβεῖα τῆς προαγωγῆς καὶ κατὰ τὴν ἱεραρχίαν αὐτῶν λαμβάνουσι τὸν λόγον καὶ διατυποῦσι ἐλευθέρως καὶ ἀπεριορίστως ἕκαστος τὴν γνώμην αὐτοῦ ἐντὸς τῶν ὁρίων πάντοτε τῆς εὐπρεπείας καὶ εὐσχημοσύνης. Διὰ τὸν ἔλεγχον ἢ τὴν γνώμην, ἣν διετύπωσε κατὰ τὴν συζήτησιν προϊστάμενός τις οὐδέποτε δύναται νὰ καταδιωχθῇ ἢ κατηγορηθῇ. Τῶν συνεδριῶν δέον νὰ τηρῶνται πρακτικά.
Άρθρον 110
Ἑκάστη μονὴ ἢ ἐξάρτημα ὀφείλει νὰ ἔχῃ ἀκριβῆ καὶ λεπτομερῆ κατάλογον τῶν χειρογράφων, βιβλίων καὶ ἱερῶν ἀμφίων, ἱερῶν λειψάνων, ἀρχαίων εἰκόνων ἡ μνημείων ἢ σκευῶν καθόλου, ἡ διαφύλαξις καὶ καλὴ συντήρησις τῶν ὁποίων εἶναι ἀνατεθειμένη ὑπ᾿ εὐθύνην τῆς ἑκάστοτε μοναστηριακῆς ἀρχῆς.
Ὅμοιοι κατάλογοι τῶν ἐξαρτημάτων φυλάσσονται παρ᾿ ἑκάστης μονῆς. Πάντα τὰ ἀνωτέρω εἰσὶν ἀναπαλλοτρίωτα.
