Ιερές Μονές Άγιου Όρους

Λόγω της γεωγραφικής του θέσης, το Άγιον Όρος αποτέλεσε ήδη από την πρώιμη χριστιανική εποχή πόλο έλξης για πολλούς μοναχούς, που κατέφθαναν στην χερσόνησο του Άθω από όλη την επικράτεια.

Στα τέλη του 3ου αιώνα, παρατηρήθηκε μια τάση απομάκρυνσης από την οργανωμένη κοινωνία προς τις περισσότερο ερημικές περιοχές. Η τάση αυτή επικράτησε σταδιακά, σηματοδοτώντας την αρχή της ανάπτυξης του μοναχισμού. Ως μόνη αξία του αναδείχθηκε η σωτηρία της ψυχής, ενώ ο κόσμος και τα οφέλη της κοινωνικής ζωής έχασαν το νόημά τους μπροστά στο μεγαλείο της Βασιλείας των ουρανών.

Ο Άθως, όντας κοντά σε μεγάλα χριστιανικά κέντρα, όπως η Θεσσαλονίκη, οι Φίλιπποι, η Αμφίπολη και η Απολλωνία, υιοθέτησε αρκετά νωρίς τον χριστιανισμό, ενώ η πλειονότητα των κατοίκων του ήταν χριστιανοί ήδη από τον 4ο αιώνα. Οι κορυφές και οι πλαγιές του αναδείχθηκαν στις πλέον κατάλληλες περιοχές για την ανάπτυξη του ασκητισμού. Η έλλειψη αναφορών στον Αθωνικό μοναχισμό της πρώιμης αυτής περιόδου οφείλεται κυρίως στην ιδιαίτερη φύση της πνευματικής ζωής των ασκητών, στη σεμνότητα και τη μοναχικότητα που διακατέχει την καθημερινότητά τους.

Οι γραπτές πηγές αναφέρουν ελάχιστα σχετικά με την πνευματική ζωή της Ελλάδας από το 400 έως το 800 μ.Χ. Όσοι ήθελαν να αφιερωθούν στον Θεό ερχόντουσαν αντιμέτωποι με πλήθος κοσμικών εμποδίων και καλούνταν να καταβάλλουν σκληρό αγώνα προκειμένου να υπερπηδήσουν τους πειρασμούς του εξωτερικού κόσμου. Όπως μας δίδαξε ο Ιησούς Χριστός, κατά τη διάρκεια του πνευματικού μόχθου χρειάζεται ισχυρός έλεγχος των επιθυμιών και των παθών του ατόμου, καθώς και συστηματική άσκηση στην προσευχή. Όποιος θέλει να ακολουθήσει τον δρόμο Του καλείται να απαρνηθεί τον εαυτό του, να σηκώσει τον σταυρό του και να Τον ακολουθήσει. Κερδίζει έτσι τον πλούτο την Βασιλείας του Θεού, παραιτούμενος από τον υλικό πλούτο του κόσμου. Οι αρχές αυτές της υψηλής ηθικής αποτέλεσαν τη βάση της ζωής των πρώτων χριστιανών, οι οποίοι τηρούσαν αυστηρό ασκητισμό, ήταν επικεντρωμένοι στη νηστεία και την προσευχή.

Σύμφωνα με γραπτές πηγές, ομάδες ασκητών υπήρχαν στο Άγιον Όρος από το 843. Το 883 εκδόθηκε ειδικό διάταγμα από τον αυτοκράτορα Βασίλειο Α΄, το οποίο όριζε την εσωτερική δομή της χερσονήσου. Ο 10ος αιώνας θεωρείται η αρχή του οργανωμένου μοναστικού κράτους. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής έζησε και ο Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης. Το χρονικό του Άθωνα αποτελεί μια ιστορία αιώνων, η κληρονομιά της οποίας φυλάσσεται ευλαβικά στα αρχεία των μονών του Αγίου Όρους. Σήμερα, υπάρχουν 20 μοναστήρια: 17 είναι ελληνικά, η Ιερά Μονή Χιλανδαρίου είναι σερβική, η Ιερά Μονή Ζωγράφου είναι βουλγαρική και η Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονα είναι ρωσική. Η ιεραρχία των μονών, σύμφωνα με την οποία παρουσιάζονται και στην ιστοσελίδα μας, εγκρίθηκε τον 18ο αιώνα.

Τα μοναστήρια του Άθω αποτελούν αρχιτεκτονικά συγκροτήματα περιβαλλόμενα από απόρθητο τείχος, στο κέντρο του οποίου υψώνεται πάντα το καθολικό, ο κεντρικός ναός της εκάστοτε μονής.