Τέχνη

Το Άγιον Όρος αποτελεί θεματοφύλακα της ορθόδοξης χριστιανικής τέχνης και παράδοσης. Αν και πολλά από τα έργα που κοσμούν τις αγιορείτικες μονές εισήχθησαν στον Άθω από λαϊκούς καλλιτέχνες, εντούτοις το ιδιαίτερο ύφος των φιλοτεχνημάτων καλλιεργήθηκε εξίσου στο εσωτερικό της μοναστικής κοινότητας.  Οι καλλιτέχνες που έφταναν στον Άθω εμπνέονταν, συχνά, από το ιδιαίτερο πνεύμα της μοναστικής ζωής. Η τέχνη τους μεταμορφωνόταν και διαποτιζόταν από την αυθεντικότητα του ιερού αυτού τόπου.

Η πολιτιστική κληρονομιά του Αγίου Όρους υπέστη, κατά τη διάρκεια της μακραίωνης πορείας της, πολλές φθορές. Μεταξύ άλλων, επηρεάστηκε από:

1. Την έλλειψη οικονομικών πόρων σε περιόδους ύφεσης, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας,
2. Επιθέσεις από πειρατές και εισβολές Τούρκων και άλλων φύλων,
3. Πολυάριθμες πυρκαγιές, οι οποίες εκδηλώνονταν αρκετά συχνά,
4. Κλοπές και λεηλασίες,
5. Προσπάθειες των αγιορείτικων μοναστηριών να αποκαταστήσουν και να ανακαινίσουν παλιά κτήρια, αλλοιώνοντας τον αρχικό, παραδοσιακό τους χαρακτήρα.

Τα αντικείμενα τέχνης του Αγίου Όρους μπορούν να διακριθούν σε κειμήλια και σε έργα μνημειακού χαρακτήρα. Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται οι φορητές εικόνες, τα ξυλόγλυπτα, τα υφαντά, τα μεταλλικά αντικείμενα και τα βιβλία Στη δεύτερη περιλαμβάνονται τα αρχιτεκτονικά συγκροτήματα, τα γλυπτά και οι τοιχογραφίες. Πρόκειται αναμφίβολα για θρησκευτική τέχνη, η οποία εμπεριέχει στοιχεία της κοσμικής παραδοσιακής κουλτούρας. Κορωνίδα της αθωνικής τέχνης αποτελεί ο βυζαντινός χαρακτήρας, ο οποίος διαφυλάσσεται και αναδεικνύεται μέσα από τα αγιορείτικα έργα.