Το μυστήριο του Βαπτίσματος δεν τελείται συχνά στο Άγιον Όρος. Αποτελεί ένα σπάνιο και ιδιαίτερα ξεχωριστό γεγονός. Η βάπτιση εντός του Άθω αφορά μόνο άνδρες και νεαρά αγόρια, καθώς το άβατο της χερσονήσου απαγορεύει την είσοδο στις γυναίκες. Η επιλογή της αγιορείτικης πολιτείας ως τοποθεσίας τέλεσης του μυστηρίου συμβάλλει στη βαθιά πνευματικότητα, την πίστη και τη φώτιση που ενδύεται ο νέος χριστιανός.
Το μυστήριο
Το μυστήριο του Βαπτίσματος συμβολίζει την ένταξη του ατόμου στο πλήρωμα της εκκλησίας. Την ημέρα της βάπτισης ο κάθε χριστιανός απεκδύεται του προπατορικού αμαρτήματος, αναγεννάται ενδυόμενος τον Χριστό, παίρνει το όνομά του και επισφραγίζει τη συγγένεια με το πρόσωπο του Θεού-πατέρα.
Το βάπτισμα παραδόθηκε στους ανθρώπους μέσα από την εντολή που έδωσε ο ίδιος Χριστός στους μαθητές Του λίγο πριν από την ανάληψή του στους ουρανούς:
“Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη βαπτίζοντες αὐτούς εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος”
Οι νεοφώτιστοι γνωρίζουν τον Χριστό. Τελείται η κάθαρσή τους από την αμαρτία, ανακαινίζεται η υπόστασή τους και περνούν στο φως της Θείας οικονομίας. Οι ιερείς, ως μεσολαβητές, χρίζουν τους ανθρώπους με το Άγιο Πνεύμα, καθιστώντας τους έτσι μετόχους του αναστάσιμου γεγονότος που συνέχει την εκκλησία του Χριστού.
Γιατί στον Άθω;
Η επιλογή του Αγίου Όρους, ως τόπου τέλεσης του μυστηρίου του Βαπτίσματος, συμβάλλει στην πνευματικότητα των νεοφώτιστων χριστιανών. Η χερσόνησος του Άθω, αφιερωμένη στη Θεοτόκο και στον μοναχισμό, αποτελεί μια αγνή και ιερή τοποθεσία, απομονωμένη από τα πάθη της κοσμικής ζωής.
Η τέλεση του Βαπτίσματος εντός της χερσονήσου θεωρείται ευλογία, καθώς ο άνθρωπος ενδύεται τον χριστιανισμό μέσα στην κατάνυξη, την προσευχητική διάθεση και την πνευματική συγκίνηση που αποπνέει η αθωνίτικη μοναχική ζωή.
Μάλιστα, συχνά οι ενήλικες που επιλέγουν να βαπτιστούν εντός του Αγίου Όρους έχουν ήδη επιλέξει να αφιερωθούν στον μοναχισμό. Σε πολλές περιπτώσεις πρόκειται για ανθρώπους που ανακάλυψαν την ορθόδοξη πίστη σε μεγάλη ηλικία και αναζητούν την πορεία τους σε μια νέα “εν Χριστώ” ζωή.
Μπορούν να βαπτιστούν παιδιά στο Άγιον Όρος;
Η βάπτιση των παιδιών σε βρεφική ηλικία αποτελεί σπανιότατο γεγονός στον Άθω. Καθώς η είσοδος απαγορεύεται στις γυναίκες, η απομάκρυνση του βρέφους από τη μητέρα του προκειμένου να τελεστεί το μυστήριο δεν αποτελεί μια ιδιαίτερα δημοφιλή πρακτική. Ωστόσο, νήπια από 5 ετών και άνω βαπτίζονται στις μονές του Αγίου Όρους με την παρουσία κάποιου κηδεμόνα και λίγων καλεσμένων. Δεδομένης της ιδιαιτερότητας του τόπου θα πρέπει να μεσολαβούν συγκεκριμένοι παράγοντες που να οδηγούν σε αυτή την επιλογή. Για παράδειγμα:
- Λόγοι πνευματικοί:
Ορισμένοι γονείς επιλέγουν να βαπτίσουν τα παιδιά τους στο Άγιον Όρος θέλοντας να τους εμφυσήσουν τη δυνατή πίστη και την ευλογία που συνοδεύει τον ιερό αυτόν τόπο.
- Προσωπική σχέση με τις μονές:
Σε κάποιες περιπτώσεις οι γονείς επιλέγουν να βαφτίσουν το παιδί τους στο Άγιον Όρος επειδή έχουν στενές σχέσεις με κάποιον μοναχό (εάν για παράδειγμα είναι μοναχός κάποιος συγγενής της οικογένειας, ο πνευματικός πατέρας ή ο άνθρωπος που θα γίνει νονός του παιδιού).
- Εξαιρετικές περιπτώσεις:
Μεταξύ άλλων, η τέλεση του μυστηρίου του Βαπτίσματος στον Άθω επιλέγεται και ως πράξη ευγνωμοσύνης για κάποιο θαύμα που συντελέστηκε. Παιδιά τα οποία ήρθαν στη ζωή μέσα από μεγάλες δυσκολίες, παιδιά που κινδύνεψαν κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης ή μετά τη γέννα, βαφτίζονται συχνά στο Άγιον Όρος αποδεικνύοντας την ευγνωμοσύνη της οικογένειας για τη θαυματουργή σωτηρίας τους.
Πώς οργανώνεται και πώς τελείται το μυστήριο;
Η οργάνωση του μυστηρίου δεν αποτελεί μια ιδιαίτερα απαιτητική διαδικασία. Η σεμνότητα και ο ταπεινός τρόπος ζωής της αγιορείτικης πολιτείας επιβάλει τη διακριτικότητα και την επιμονή στην ουσία του μυστηρίου. Έτσι, αν και μπορεί να οργανωθεί πριν από την άφιξη στον Άθω, ωστόσο δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ανθρώπων που αποφάσισαν να βαπτιστούν ενώ είχαν ήδη φτάσει εκεί. Η ευλογία του ηγούμενου αρκεί για να τελεστεί το βάπτισμα εντός λίγων ημερών.
Η ευχή του είναι το σημαντικότερο από όλα. Ο κηδεμόνας που επιθυμεί να βαπτίσει το παιδί του ή ο ενήλικας που επιθυμεί να βαπτιστεί ο ίδιος, οφείλει να επικοινωνήσει πρωταρχικά μαζί του.
Ο ηγούμενος ζητάει συχνά να μάθει τις αιτίες που οδήγησαν στην επιλογή της εκάστοτε μονής. Εφόσον δώσει την ευλογία του, κατατίθενται τα απαραίτητα δικαιολογητικά, όπως ακριβώς γίνεται και σε κάθε βάπτιση. Τέλος, ο ενήλικας που θα βαπτιστεί, το παιδί ή ο νονός, καλούνται να προσέλθουν στο μυστήριο της εξομολόγησης προτού πάρουν μέρος στο βάπτισμα.
Όσον αφορά το τελετουργικό, η μόνη διαφορά είναι πως το βάπτισμα γίνεται στη θάλασσα και όχι στην κολυμβήθρα. Ο ιερέας, ο νεοφώτιστος και οι καλεσμένοι κατευθύνονται προς τις αθωνικές ακτές, όπου ο νέος χριστιανός βυθίζεται στο νερό τρεις φορές.
Τονίζεται πως η επικοινωνία με τον ηγούμενο είναι η σημαντικότερη προϋπόθεση. Αυτός κρίνει τη δυνατότητα τέλεσης του μυστηρίου εντός του Αγίου Όρους, διασφαλίζοντας την πνευματικότητα και την ορθή οργάνωσή του.
Περιπτώσεις βαπτίσεων στον Άθω
Μερικές από τις πιο αξιοσημείωτες περιπτώσεις βαπτίσεων εντός του Άθω είναι οι εξής:
- Βάπτιση Ιάπωνα: Το 2017 βαπτίστηκε στην Ιερά Μονή Δοχειαρίου ένας Ιάπωνας, ο οποίος πήρε το όνομα Αναστάσιος. Το γεγονός έγινε ιδιαίτερα γνωστό αναδεικνύοντας την παγκόσμια απήχηση της Ορθοδοξίας.
- Βάπτιση Αφρικανού βασιλιά: Το 2018, ο βασιλιάς Tchiffi Zie Jean Gervais από την Ακτή Ελεφαντοστού βαπτίστηκε στην Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου, λαμβάνοντας το όνομα Δαυίδ.
- Βάπτιση ενός νέου από τη Θεσσαλονίκη: Γιος πολύτεκνης οικογένειας, ο νεαρός Στέφανος θέλησε να βαπτιστεί σε ηλικία 26 ετών, στην Ιερά Μονή Δοχειαρίου.
- Βάπτιση Πολωνού: Το 2021, ένας 28χρονος Πολωνός βαπτίστηκε στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας.
- Σήμερα ο π. Πανάρετος, εφημέριος στο μετόχι της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου στην Κωνσταντινούπολη, επισκέπτεται συχνά το Άγιον Όρος, προσφέροντας τη δυνατότητα του βαπτίσματος σε πλήθος Τούρκων πιστών που επιθυμούν να γίνουν χριστιανοί.
Οι μοναχοί του Άθω υποδέχονται και ενισχύουν με τις προσευχές τους κάθε πιστό που επιθυμεί να λάβει το δώρο του βαπτίσματος. Στηρίζουν με προθυμία όσους προσέρχονται σε αυτούς και στέκονται πλάι τους στην πνευματική προετοιμασία που απαιτεί το μυστήριο.
