Το Γενέσιον της Θεοτόκου, γνωστό και ως Γενέθλιον της Θεοτόκου, είναι μία από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες γιορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Τιμάται στις 8 Σεπτεμβρίου και έχει ιδιαίτερη σημασία για τους πιστούς, καθώς σηματοδοτεί την πραγμάτωση της θείας οικονομίας, την έναρξη του σχεδίου του Θεού για τη σωτηρία της ανθρωπότητας.
Η ιστορία της σύλληψης και της γέννησης της Παναγίας
Η ιστορία του Γενεσίου της Θεοτόκου ξεκινά με τις παρακλήσεις των Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης. Σύμφωνα με την παράδοση, οι δύο αυτοί ευσεβείς άνθρωποι ζούσαν στην Ιερουσαλήμ. Παρά τη μεγάλη ηλικία τους δεν είχαν καταφέρει να αποκτήσουν παιδιά, γεγονός που τους εξανάγκαζε να ζουν περιθωριοποιημένοι, σύμφωνα με τις αντιλήψεις της εποχής. Παρά τον πόνο και την απογοήτευσή τους, ο Ιωακείμ και η Άννα προσεύχονταν αδιαλείπτως στον Θεό. Οι παρακλήσεις τους εισακούστηκαν και ο Αρχάγγελος Γαβριήλ εμφανίστηκε στην Άννα, αναγγέλλοντάς της πως θα αποκτήσει μια κόρη. Έτσι, γεννήθηκε η Υπεραγία Θεοτόκος, την οποία ονόμασαν Μαρία. Όταν έγινε τριών χρονών, οι γονείς της τη μετέφεραν στον ναό των Ιεροσολύμων για να την αφιερώσουν στον Κύριο, όπως Του είχαν υποσχεθεί. Εκεί την υποδέχτηκε ο αρχιερέας Ζαχαρίας, ο οποίος αναγνώρισε αμέσως στο πρόσωπό της τη γυναίκα που θα γινόταν η πλατυτέρα των ουρανών, φέροντας μέσα της τον Υιό του Θεού.
Το πρόσωπο της Θεοτόκου και η θεία οικονομία
Η Παναγία παρέμεινε πάναγνη καθ’ όλη τη ζωή της. Η χάρη και η ευλογία του προσώπου της προήλθε τόσο από τη δική της βούληση και πίστη, όσο και από τη θεία πρόνοια και την πίστη των γονέων της. Η αγιοσύνη της ήταν φανερή ήδη από την παιδική ηλικία. Μπαίνοντας στον ναό και αφιερώνοντας τη ζωή της στον Κύριο, εκπλήρωσε την εξαγιασμένη υπόστασή της. Έγινε από την πρώτη στιγμή δεκτή ως πρόσωπο χαρισματικό. Μάλιστα, της επιτράπηκε η πρόσβαση στα Άγια των Αγίων, ένα ιερό και άβατο τμήμα του ναού. Η Παναγία ως πάναγνη και υπερευλογημένη, ως πρόσωπο θνητό και παράλληλα υπερβατικό, έζησε στον ναό όπως αρμόζει σε αυτή που αποτέλεσε τη Βασίλισσα των πάντων.
Το Γενέσιον της Θεοτόκου δεν είναι απλώς μια ιστορική ανάμνηση, αλλά φέρει ένα διαχρονικό μήνυμα ελπίδας και πίστης. Αποτελεί υπενθύμιση της θείας οικονομίας και πρόνοιας. Η απόφαση του Θεού να σώσει τους ανθρώπους από τη φθορά πραγματώνεται μέσα από το πρόσωπο της Θεοτόκου, που έρχεται στον κόσμο θαυματουργικά, ζει υπό τη σκέπη του ναού του Κυρίου και συμβάλλει τελικά στην ενσάρκωσή Του. Το σχέδιο της σωτηρίας ξεκινά με ταπεινότητα και πίστη τόσο από μέρους της ίδιας της Θεοτόκου, όσο και από μέρους των αγίων γονέων της. Η γέννηση της Παναγίας, μέσα από τη θαυματουργική παρέμβαση του Κυρίου, αναδεικνύει το γεγονός πως ο Θεός ενεργεί με απροσδόκητους και ταπεινούς τρόπους προκειμένου να οδηγήσει τον άνθρωπο στη σωτηρία του.
Η γέννηση της Παναγίας είναι ένα γεγονός με τεράστια θεολογική σημασία. Τη μέρα αυτή δοξάζεται, ουσιαστικά, η γέννηση της Μητέρας του Σωτήρα του κόσμου. Δεν τιμάται απλά το Γενέθλιον, αλλά και το θεϊκό σχέδιο που αρχίζει να εκτυλίσσεται από αυτή τη στιγμή.
Η Παναγία αποτελεί τη νέα Εύα. Σε αντίθεση με την πρώτη που φέρει το βάρος του προπατορικού αμαρτήματος, η Θεοτόκος σώζει την ανθρωπότητα, φέρνοντας στον κόσμο τον Σωτήρα που θα εξαλείψει την αμαρτία. Ακόμη, αποτελεί μια γέφυρα μεταξύ του ουρανού και της γης. Έτσι, το Γενέσιον της Θεοτόκου θεωρείται η απαρχή της σωτηρίας της ανθρωπότητας.
Εορτασμός στο Άγιον Όρος
Το Γενέσιο της Θεοτόκου τιμάται από την αγιορείτικη κοινότητα στις 21 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με το παλαιό ημερολόγιο. Ιδιαίτερα πανηγυρίζει το Χιλανδαρινό Κελλί Γεννήσεως της Θεοτόκου. Εκεί τελείται πανηγυρική Θεία Λειτουργία. Δοξάζεται το όνομα της Υπεραγίας Θεοτόκου, που σκέπει και προστατεύει το κελλί αλλά και όλο το όρος του Άθω.
Απολυτίκιο
Ἡ γέννησίς σου Θεοτόκε, χαρὰν ἐμήνυσε πάσῃ τῇ οικουμένῃ, ἐκ σοῦ γὰρ ἀνέτειλεν ὁ Ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν, καὶ λύσας τὴν κατάραν, ἔδωκε τὴν εὐλογίαν, καὶ καταργήσας τὸν θάνατον, ἐδωρήσατο ἡμῖν ζωὴν τὴν αἰώνιον.
