Τα Κατουνάκια αποτελούν μια ασκητική περιοχή 22 ησυχαστηρίων, τοποθετημένη στη νοτιοδυτική πλευρά της χερσονήσου του Άθου.
Ο ιερομόναχος Παντελής, από το κελλί του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, μας μίλησε για την ιστορία του τόπου αλλά και για την καθημερινότητα των μοναχών.
«Κτήτορας του κελλιού αυτού υπήρξε ο ιερομόναχος Ιωάννης, ο οποίος ήταν ο πρώτος υποτακτικός του Αγίου Δανιήλ του Κατουνακιώτη. Αυτός μαζί με τον π. Αθανάσιο φύγανε από την αδελφότητα των Δανιηλαίων. Ο π. Αθανάσιος βγήκε στον κόσμο, ενώ ο π. Ιωάννης ήρθε σε αυτόν τον τόπο και έχτισε εκ θεμελίων το ησυχαστήριο του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου.
Ο πρώτος ναός έγινε το 1916. Αργότερα καταστράφηκε και η περιοχή έμεινε για πολλά χρόνια ακατοίκητη. Το 1970 μια άλλη αδελφότητα, υπό την πνευματική καθοδήγηση του π. Κλήμη, ανέλαβε το κελλί. Γκρέμισε τότε τον παλαιό ναό, που ήταν αρκετά μεγάλος, και στη θέση του έχτισε από την ίδια πέτρα έναν νέο, μικρότερο που υπάρχει έως σήμερα.
Εγώ ήρθα στο κελλί του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου το 2012. Παλιότερα έμενα με τον γέροντά μου στο κελλί του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Έπειτα, συνέχισα εδώ τη μοναχική μου ζωή.
Κατά κάποιον τρόπο, έχω χωρίσει το έτος σε δύο περιόδους. Την πρώτη περίοδο, από το Πάσχα μέχρι τον Οκτώβριο, που είναι η πανήγυρις του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, ασχολούμαι με εξωτερικές εργασίες. Από τον Οκτώβριο μέχρι το Πάσχα μένω στο κελλί μου και ασχολούμαι με το εργόχειρό μου, τα κομποσκοίνια.
Έτσι, περνάει η ζωή εδώ. Συμμετέχω, βέβαια, σε όλες τις ακολουθίες, στην καθημερινή προσευχή και ασκώ τα μοναχικά μου καθήκοντα. Στον ελεύθερό μου χρόνο επικεντρώνομαι στο εργόχειρο ή απασχολούμαι σε οικοδομικές ή κηπευτικές εργασίες.
Όσον αφορά τις καλλιέργειες και την παραγωγή μας, εδώ στην περιοχή έχουμε μεταξύ άλλων ελιές. Την πρώτη χρονιά που έφτασα στο κελλί τις είχα βρει υγιείς και γεμάτες. Έβγαλα τότε περίπου 400 κιλά λάδι. Ήταν μεγάλη ευλογία και καλωσόρισμα από τον Άγιο. Το λάδι εκείνο πουλήθηκε και έτσι αποκτήσαμε τα πρώτα χρήματα που κάλυψαν τις πιο αναγκαίες δουλειές. Τώρα φροντίζω περίπου 80 ελαιόδεντρα. Χρειάζονται κλάδεμα, ράντισμα και κοπριά προκειμένου να έχουν καλή απόδοση.
Όσον αφορά τις ακολουθίες, γίνεται καθημερινά Θεία Λειτουργία. Μάλιστα, συχνά οι πιστοί μάς ζητούν να τελέσουμε Θεία Λειτουργία στο όνομά τους, για ευλογία και βοήθεια στις προσωπικές τους ανάγκες. Εξασφαλίζουν, λοιπόν, οι ίδιοι τα απαραίτητα, τον ψάλτη, τον ιερέα, το λάδι, τα κεριά κ.τ.λ. Στην ακολουθία αυτή μνημονεύουμε το όνομα αυτού που την ζήτησε, καθώς και τα ονόματα των δικών του ανθρώπων. Έχει καθιερωθεί να ονομάζεται η Λειτουργία αυτή «ιδιωτική», αν και αυτός ίσως να μην είναι ο πιο κατάλληλος όρος.
Η μνημόνευση των ονομάτων γίνεται τρεις φορές. Η πρώτη φορά είναι στην αγία πρόθεση. Αφαιρούμε τότε ένα κομμάτι άρτο και λέμε «Μνήσθητι Κύριε του δούλου σου/των δούλων σου…». Διαβάζονται τα ονόματα των ζώντων και των κεκοιμημένων, υπέρ υγείας και υπέρ αναπαύσεως αυτών «περί ων η θεία λειτουργία επιτελείται». Ο άρτος που αφαιρείται τοποθετείται στο Άγιο Δισκάριο.
Τα ονόματα μνημονεύονται δεύτερη φορά κατά την εκτενή, που γίνεται μετά το Ευαγγέλιο, και τρίτη φορά μετά τον καθαγιασμό, την ώρα που ο ψάλτης ψέλνει το «Άξιον Εστί». Τότε μνημονεύουμε πρωτίστως το όνομα αυτού που ζήτησε τη Θεία Λειτουργία και εν συνεχεία δικά μας ονόματα και ονόματα άλλων πιστών.
Λειτουργίες γίνονται όλο το χρόνο, με εξαίρεση συγκεκριμένες περιόδους, όπως για παράδειγμα την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Επίσης, ορισμένες φορές μετακινούμαστε σε άλλα κελλιά όπου τελείται συλλείτουργο, εν όψει κάποια εορτής και πανηγύρεως. Όταν γίνεται συλλείτουργο δεν μπορούμε βέβαια να τελέσουμε ιδιωτική Θεία Λειτουργία. Μπορούμε όμως να διαβάσουμε μερικά ονόματα κατά τη διάρκεια της ακολουθίας.
Ακόμη, ιδιωτική Θεία Λειτουργία δεν μπορεί να γίνει κατά την περίοδο των μεγάλων εορτών, όπως το Πάσχα, τα Χριστούγεννα ή τα Θεοφάνια. Τις περιόδους αυτές μαζευόμαστε πολλοί ιερείς μαζί και τελούμε αγρυπνία και Θεία Λειτουργία. Αν και δεν μπορούμε λοιπόν να τελέσουμε κάποια ακολουθία ιδιωτικά, μνημονεύουμε προσωπικά ο καθένας τα ονόματα μερικών πιστών και οικείων προσώπων.
Όσον αφορά την προσευχή για τους κεκοιμημένους, αυτή μπορεί να γίνει σε κάθε Θεία Λειτουργία. Στο Άγιον Όρος συνηθίζουμε να λέμε τα τροπάρια και τις δύο ευχές του τρισάγιου πριν από το «Είη το Όνομα Κυρίου».
Βέβαια, η ακολουθία του μνημοσύνου διαφέρει πολύ. Ένα κανονικό μνημόσυνο, που τελείται συνήθως στα 40 του κεκοιμημένου, στον έναν χρόνο ή και όποτε άλλοτε το επιθυμούν οι συγγενείς, διαρκεί αρκετή ώρα, περίπου 60 λεπτά. Στην ακολουθία αυτή λέμε τον κανόνα του μνημοσύνου, τα ευλογητάρια κ.ά.
Η ακολουθία αυτή έχει πάρα πολλά οφέλη για την ψυχή του κεκοιμημένου και είναι καλό να την κάνουμε όσο μπορούμε περισσότερο για τους συγγενείς μας. Το τρισάγιο είναι μια θύμηση στον Θεό πως υπάρχει ο κεκοιμημένος. Το μνημόσυνο όμως έχει πολύ μεγαλύτερη ισχύ. Το γνωρίζουμε, μάλιστα, από τους πατέρες της εκκλησίας, στους οποίους είχαν εμφανιστεί πολλές φορές κεκοιμημένοι και είχαν μαρτυρήσει την ωφέλεια που δέχτηκαν.
Μνημόσυνο μπορεί να κάνει κανείς όσες φορές επιθυμεί μέσα στον χρόνο. Ιδιαίτερα τελούμε μνημόσυνα τα ψυχοσάββατα, που είναι δύο φορές ετησίως. Η πρώτη φορά είναι το Σάββατο της Τυρινής και η δεύτερη το Σάββατο πριν από την Πεντηκοστή. Τις ημέρες αυτές η εκκλησία μας μνημονεύει ανθρώπους που δεν έχουν συγγενείς ή ανθρώπους που έμεινε άγνωστος και αδιευκρίνιστος ο θάνατός τους. Προσθέτουμε, βέβαια, και τα ονόματα των δικών μας συγγενών.»
