Ιστορία και νεωτερικότητα
Μεγάλης κλίμακας ανοικοδόμηση έλαβε χώρα μετά από πειρατική επιδρομή (1527-28), χάρη στις φροντίδες του μητροπολίτη Τιρνόβου Θεοφίλου, ο οποίος είχε προηγουμένως ζήσει εκεί ως ασκητής.
Υπάρχουν πολλές αναφορές στο Μυλοπόταμο σε έγγραφα του 16ου και 17ου αιώνα - από εκείνη την εποχή χρονολογούνται οι τοιχογραφίες του ναού (Ευαγγελισμός, άγιος Ευστάθιος, άγιος Μιχαήλ Συνάδων). Σημαντικές ανακαινίσεις επίσης έγιναν στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν εγκαταβίωνε εκεί (1889-1901) ο οικουμενικός πατριάρχης Ιωακείμ Γ'.
Τον 20ό αιώνα, για πολλές δεκαετίες, το κάθισμα παρέμεινε έρημο και εγκαταλειμμένο. Τα τελευταία χρόνια γνωρίζει μεγάλη ακμή χάρη στους κόπους των μοναχών, οι οποίοι αξιοποίησαν εκ νέου τους ονομαστούς αμπελώνες του Μυλοποτάμου και παράγουν το ομώνυμο εξαιρετικό κρασί.
Λίγο μετά, ο αμαξιτός δρόμος διασχίζει έναν ορμητικό χείμαρρο με πελώρια πλατάνια, ξύλινη γεφυρούλα και κρήνη που έχει στερέψει. Η βλάστηση είναι πυκνή. Στα αριστερά έχει κανείς πανοραμική θέα προς το Μυλοπόταμο - φαίνονται ο αμπελώνας και οι εγκαταστάσεις του οινοποιείου. Λίγο μετά, συναντάμε (αριστερά) το ανακαινισμένο πετρόχτιστο εργατόσπιτο της Μονής Φιλοθέου. Ο δρόμος διακλαδώνεται. Ο αμαξιτός δρόμος αριστερά συνεχίζει παραλιακά προς Μορφονού και Μεγίστη Λαύρα, ο δρόμος δεξιά οδηγεί προς τις μονές Καρακάλλου και Φιλοθέου.
