Πώς μπορεί να γίνει κανείς μοναχός

Ο μοναχισμός αποτελεί θεμέλιο λίθο του ορθόδοξου χριστιανισμού. Δεν είναι λίγες οι φορές που στην κοσμική μας ζωή αισθανόμαστε τις μοναχικές προσευχές να μας συνοδεύουν, να μας ποιμαίνουν και να μας στηρίζουν. Μάλιστα, συχνά στρεφόμαστε οι ίδιοι στους μοναχούς αποζητώντας τη συμβουλή ή τη βοήθειά τους στα κοσμικά μας προβλήματα. Η μοναχικές προσευχές, απαλλαγμένες από τα πάθη της κοσμικής καθημερινότητας, είναι περισσότερο ειλικρινείς, πιο έντονες και ισχυρές ενώπιον του Κυρίου. Παράλληλα, ο μοναχικός τρόπος ζωής έχει προσφέρει στην εκκλησία μας πλήθος αγίων.

Πώς μπορεί όμως να γίνει κανείς μοναχός; Πώς μπορεί να είναι σίγουρος για την απόφασή του; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποια η διαδικασία ένταξης στη μοναχική κοινότητα;

Πνευματικό κάλεσμα

Αρχικά, για να γίνει κανείς μοναχός θα πρέπει να αισθανθεί το θείο κάλεσμα. Η είσοδος στη μοναχική κοινότητα δεν αποτελεί εύκολη επιλογή. Είναι μια απόφαση που απαιτεί κόπο και υπομονή. Δεν υπεισέρχονται σε αυτή κίνητρα πρακτικά, όπως η απαλλαγή από τις έγνοιες της κοσμικής ζωής, η επιθυμία αναζήτησης ενός ήρεμου και γαλήνιου τρόπου ζωής ή η πιθανή ανάγκη αποφυγής των κόπων την καθημερινότητας. Ακόμη, δεν μπορεί κανείς να εισαχθεί στη μοναχική ζωή μετά από προτροπή τρίτων προσώπων. Είναι μια βαθιά προσωπική επιλογή, που προϋποθέτει μια κοπιαστική πνευματική πορεία.

Ο υποψήφιος μοναχός θα πρέπει να έχει ώριμη συνείδηση και βούληση, να επιθυμεί ειλικρινά τον μοναχισμό και να μπορεί να το αναγνωρίσει. Ωστόσο, προκειμένου να το καταφέρει αυτό, θα πρέπει να δεχθεί τη χάρη του Θεού, να αισθανθεί το κάλεσμα που θα ξυπνήσει σαν φως μέσα του επιφέροντας διαύγεια στο νου του. Τελικά, είναι η θεία βούληση που θα φανερωθεί στη συνείδηση του ατόμου, χωρίς ανησυχία και προβληματισμό, αλλά με ειρήνη και πληρότητα. Στην απαιτητική αυτή πορεία σημαντικό ρόλο παίζει ο πνευματικός πατέρας. Αυτός, στηρίζει τον άνθρωπο, τον καθοδηγεί και τον προετοιμάζει ώστε να οδηγηθεί με ασφάλεια στην εκάστοτε επιλογή.

Απαιτούμενες προϋποθέσεις

Όταν κανείς αισθανθεί σίγουρος για την επιλογή του και θέλει να προχωρήσει στην ένταξή του στην εκάστοτε μονή, οφείλει να πληροί τις παρακάτω προϋποθέσεις:

1. Να έχει συμπληρώσει το 18^ο έτος της ηλικίας του.
2. Να έχει υποβάλει σχετική αίτηση στον ηγούμενο της μονής στην οποία επιθυμεί να ενταχθεί.
3. Η ένταξή του να έχει αποφασιστεί από το συμβούλιο της μονής.
4. Η ένταξή του να έχει εγκριθεί από τον Οργανισμού Διοίκησης Μοναστηριακής Περιουσίας.

Εφόσον έχουν ολοκληρωθεί οι τυπικές διαδικασίες, ο υποψήφιος εγγράφεται στη μονή και εισάγεται σε αυτή ως δόκιμος. Επίσης, εάν έχει περάσει κάποια περίοδο προετοιμασίας δίπλα σε αρχιερέα, μπορεί να εισαχθεί στη μονή και μετά από δική του πρόταση.

Περίοδος προετοιμασίας

Κατά την περίοδο της προετοιμασίας, ο νεοεισαχθής ακολουθεί την καθοδήγηση του ηγουμένου. Όπως φαίνεται και από τον όρο «δόκιμος», το διάστημα αυτό δοκιμάζεται η αφοσίωση και η καταλληλότητά του για τον μοναχικό τρόπο ζωής. Ιδιαίτερη σημασία έχει η προσευχή, που τον ενισχύει πνευματικά, η διακονία, που τον εξασκεί στον μοναχικό βίο, και η κατήχηση, που διευρύνει τους ορίζοντες της πίστης του. Η περίοδος αυτή διαρκεί 1-3 έτη.

Μοναχική κουρά

Εφόσον ο δόκιμος μοναχός έχει ολοκληρώσει τα πρώτα αυτά έτη και έχει επιβεβαιώσει την καταλληλότητά του, περνάει από τη μοναχική κουρά που αποτελεί την τελετή χρίσης του ως μοναχού. Κατά τους πατέρες της εκκλησίας η κουρά δεν είναι απλώς μια τελετή, αλλά μέγα μυστήριο της εκκλησίας. Την ημέρα αυτή ο άνθρωπος βαπτίζεται εκ νέου, νυμφεύεται την εκκλησία και φέρει το σύμβολο του σταυρού ως μέλος της μοναχικής πλέον κοινότητας. Αφιερώνει τη ζωή του στον Θεό και εγκαταλείπει τον κόσμο των ανθρώπων. Το μυστήριο τελεί ο ιερομόναχος, ενώ ο ηγούμενος παραστέκεται ως ανάδοχος.

Ο υποψήφιος μοναχός φοράει λευκά ρούχα, κάνει μετάνοιες στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, στην εικόνα του Χριστού, της Παναγίας και του αγίου που τιμάται στον εκάστοτε ναό, ενώ παίρνει ακόμη την ευχή του ηγουμένου του. Έπειτα τελείται η κατήχηση. Εδώ διαβάζεται η ευχή «Άνοιξον τα της καρδίας σου ώτα, Αδελφέ,...» και ξεκινάει μια σειρά ερωτήσεων στις οποίες ο κατηχούμενος απαντάει πάντοτε θετικά αναφωνώντας «Ναι, του Θεού συνεργούντος µοι, τίµιε Πάτερ».

Αργότερα αναφέρεται το όνομα του νέου μοναχού, ενώ ο ηγούμενος τον ντύνει με το ζωστικό, το αγγελικό σχήµα, το πολυσταύρι, τη ζώνη, το ράσο, τα υποδήµατα, το καλυµµαύχι, το κουκούλι και τέλος τον µανδύα. Στη συνέχεια της Θείας Λειτουργίας ψάλλεται το "Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε..", ενώ στο τέλος της ακολουθίας οι μοναχοί εύχονται στον νέο μοναχό «καλό παράδεισο».

Ακτημοσύνη και παραχώρηση περιουσίας

Σύμφωνα με το μυστήριο της κουράς: «Ο καρείς μοναχός τεθνηκώς το βίω λογίζεται και για το λόγο αυτό κληρονομείται δις, ήτοι αφενός από, και δια, της κουράς και αφετέρου από του πραγματικού θανάτου τους.» Η είσοδος στον μοναχισμό αποτελεί κοσμικό θάνατο, καθώς ο χριστιανός απαρνείται τη ζωή στον έξω κόσμο και ξαναβαπτίζεται ως μέλος της μοναχικής πραγματικότητας. Στο πλαίσιο αυτό, και υπό το πρίσμα της ακτημονύσης, ο νέος μοναχός κληροδοτεί στο κοινόβιο όπου ζει όλη του την περιουσία. Η μεταβίβαση, βέβαια, γίνεται με τη σύμφωνη γνώμη του μοναχού, ενώ υπάρχει ένα πλήρες νομικό πλαίσιο που διαμορφώνει την όλη διαδικασία.

Μοναχική ζωή

Μετά από την κουρά ξεκινάει ο μοναχικός βίος. Στο πλαίσιο αυτό, ο κάθε μοναχός ακολουθεί τους κανόνες και το τυπικό των μονών. Αφιερώνεται στην προσευχή, στη διακονία, κάνει υπακοή στον ηγούμενο, φροντίζει το κοινόβιο και επικεντρώνει όλη την προσοχή του στην αποφυγή των παθών. Παράλληλα δεν ξεχνά τον έξω κόσμο, αλλά προσεύχεται να το καλό και την προστασία όλων των χριστιανών. Όπως αναφέρει ο Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης:

«Ξέρεις τί θα πει μοναχός; Πρώτον να αγαπάς τον Θεό και δεύτερο να κλαις και να θρηνείς σε όλη σου τη ζωή για την ανθρωπότητα.»