Η γιορτή ορίστηκε το 1993 μετά από απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.
Πώς προσεγγίζει η ορθόδοξη θεολογία την έννοια της οικογένειας;
Σε μια εποχή που ο θεσμός της οικογένειας ρευστοποιείται, η εκκλησία έρχεται να θεμελιώσει τον όρο μέσα από τους βίους των αγίων, τις αφηγήσεις και την παράδοσή της.
Σύμφωνα με την ορθόδοξη θεολογία η οικογένεια έχει ιερή υπόσταση. Δεν αποτελεί, απλώς, ένα κοινωνικό φαινόμενο αλλά προάγει τον άνθρωπο και τη μεταμόρφωσή του σε πνευματικό ον. Η οικογένεια βασίζεται αφενός στην αγαπητική συνύπαρξη των μελών της και αφετέρου στην αναγνώριση της μοναδικότητας του κάθε προσώπου. Η οικογένεια λειτουργεί ως σώμα με κοινές καταβολές, οι οποίες την βοηθούν να πορεύεται αρμονικά μέσα στον χρόνο. Ταυτόχρονα αναγνωρίζει την ιδιαιτερότητα του κάθε ατόμου, την αυτονομία και τον προσωπικό χώρο των μελών της. Η αγάπη που ενώνει τα πρόσωπα σε ένα σώμα απαιτείται εξίσου όσο και ο σεβασμός που διαφυλάσσει την αυτοτέλειά τους. Σύμφωνα με το πατερικό πρότυπο της οικογενειακής αγάπης, αυτή εξασφαλίζεται όχι επειδή διεκδικείται και κερδίζεται αλλά επειδή προσφέρεται ανιδιοτελώς. Άλλωστε όπως αναφέρει ο Άγιος Πορφύριος:
«Σήμερα οι άνθρωποι ζητούν να τους αγαπήσουν και γι’ αυτό αποτυγχάνουν. Το σωστό είναι να μην ενδιαφέρεσαι αν σε αγαπούν, αλλά αν εσύ αγαπάς τον Χριστό και τους ανθρώπους. Μόνον έτσι γεμίζει η ψυχή.»
Η συζυγική σχέση
Ο δεσμός του ανδρόγυνου και η πάγια σύζευξη των γονέων αποτελούν θεμέλιο λίθο και πυρήνα της οικογένειας. 
Η αγάπη και ο αλληλοσεβασμός διαμορφώνουν ένα πρότυπο για τα παιδιά. Εξασφαλίζουν τις αρμονικές συνθήκες μέσα από τις οποίες διατηρείται η οικογενειακή θαλπωρή. Δεν πρόκειται απλώς για μια αναγκαία πρακτική προϋπόθεση. Η αγάπη του ζεύγους έχει υπόσταση και οντολογική ποιότητα που την καθιστά υπό κάποια έννοια «απροσπέλαστη». Οι πατέρες της εκκλησίας δίνουν μεγάλη σημασία στην αλληλοσυμπλήρωση των συζύγων. Δεν διστάζουν ακόμη να τονίσουν πως προέχει η δική τους αγάπη, έναντι της αγάπης τους προς τα παιδιά. Όπως γράφει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος:
«Λόγια αγάπης να της λες. Εγώ από όλα, την δική σου αγάπη προτιμώ και τίποτε δεν μου είναι οδυνηρό, όσο το να βρεθώ σε διάσταση μαζί σου. Κι αν όλα χρειαστεί να τα χάσω, κι αν στους εσχάτους βρεθώ κινδύνους, οτιδήποτε κι αν πάθω, όλα μου είναι υποφερτά, όσο εσύ μου είσαι καλά. Και τα παιδιά τότε μου είναι πολύ αγαπητά, εφόσον εσύ με συμπαθείς. Όλα δικά σου είναι.»
Η αφοσίωση των συντρόφων και ο έρωτας που τους συνέχει συγκροτεί το πνευματικό υπόβαθρο της οικογένειας, μέσα στο οποίο μεγαλώνουν και «ανθίζουν» τα παιδιά, τα οποία είναι οι καρποί και όχι ο σκοπός της συζυγικής σχέσης. Μάλιστα, η οικογένεια είναι τρόπον τινά μια άλλη εκκλησία, καθώς ανάμεσα στα μέλη της βρίσκεται η παρουσία του ίδιου του Χριστού. Όπως αναφέρει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος:
«ένθα ανήρ και γυνή και παιδία και ομόνοια και φιλία και της αρετής συνδεδεμένοι δεσμοίς, εκεί μέσος ο Χριστός.»
Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρεται ακόμη πως η οικογένεια έχει το δικό της Ευαγγέλιο που δεν είναι άλλο από τη ζωή των γονέων.
«Το Ευαγγέλιο της οικογένειας είναι η ζωή των γονέων. Είναι Ευαγγέλιο ζωντανό και επίκαιρο, που διαβάζουν κάθε ημέρα τα παιδιά στη συμπεριφορά των γονέων.» [ Κρουσταλλάκης Γεώργιος, «Η παιδευτική λειτουργία της οικογένειας» στο: Οικογενειακές Υποθέσεις: Προτάσεις και σκέψεις πάνω στους προβληματισμούς της σύγχρονης οικογένειας, Ιερά Μητρόπολη Πειραιώς, Πειραιάς, 2001, σ. 63]
Τα παιδιά
Τα παιδιά αποτελούν τους καρπούς της συντροφικής, ερωτικής και αγαπητικής σχέσης των γονέων. Τους έχουν βαθιά ανάγκη, ενώ παράλληλα χρειάζονται αυτονομία, χρειάζονται τη σταδιακή χειραφέτησή τους και τη διαμόρφωση της δικής τους ανεξάρτητης προσωπικότητας. Η πορεία προς την ενηλικίωση δεν είναι εύκολη. Για αυτό και οι πατέρες της εκκλησίας τονίζουν πως η «τεκνογονία» δεν είναι τόσο δύσκολη όσο η «τεκνοτροφία», δηλαδή η ανατροφή και η διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Στο έργο Γονείς και Παιδιά των π. Φιλόθεου Φάρου και π. Σταύρου Κοφινά, υποστηρίζεται πως η ανάπτυξη του παιδιού «είναι μια δύσκολη περίοδος, γιατί η αμφιταλάντευση του παιδιού ανάμεσα στην αγάπη και την οργή είναι πολύ δυνατή». Οι γονείς θα πρέπει να κρατούν συχνά την απαραίτητη απόσταση, να δίνουν στο παιδί τον χώρο που χρειάζεται, έχοντας εμπιστοσύνη στα πρότυπα που του παρείχαν και στη θεία πρόνοια. Άλλωστε, ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος συμβουλεύει τόσο τα παιδιά να σέβονται τους γονείς τους, όσο και τους γονείς να μην οργίζουν τα παιδιά τους. (Εφες. 6, 1-4).
