Το κομποσχοίνι είναι ένα βοηθητικό - λειτουργικό μέσο προσευχής για όλους τους πιστούς (λαϊκούς και κληρικούς) και, όπως μας λέει το όνομά του, είναι ένα σχοινί -συνήθως μάλλινο -πλεγμένο σε κόμπους. Έχει συγκεκριμένη χρήση και σκοπό· λάθος πιστεύεται από κάποιους πως είναι κάτι σαν φυλακτό με μαγικές ιδιότητες ή διακοσμητική αξία.
Σύμφωνα με μια παράδοση, ένας ασκητής έκανε πολλές μετάνοιες και πολλές προσευχές και, για να τις μετράει, καθώς δεν υπήρχαν την εποχή εκείνη ρολόγια, χρησιμοποιούσε ένα απλό κομποσχοίνι. Όμως, ο διάβολος τού το χαλούσε κι έτσι κουραζόταν υπερβολικά. Τότε παρουσιάστηκε άγγελος Κυρίου και του έδειξε να πλέκει τους κόμπους σταυροειδώς σχηματίζοντας ο καθένας εννέα σταυρούς(σύμφωνα με τα εννέα τάγματα των αγγέλων). Ο διάβολος, που φρίττει στην όψη του σταυρού, δεν μπόρεσε να ξαναλύσει το κομποσχοίνι του ασκητή.
Σήμερα, για πρακτικούς λόγους, υπάρχουν διάφορα κομποσχοίνια ανάλογα με τη χρήση τους. Κομποσχίνι για το δάχτυλο με 12 κόμπους (συμβολίζει τους 12 Αποστόλους ), για τον καρπό με 33(όσα τα χρόνια του Χριστού) ή πενήντα, με 100 κόμπους (εκατοστάρι), τριακοσάρι κτλ.
Το κομποσχοίνι επομένως είναι “μια κληρονομιά που μας άφησαν οι Άγιοι Πατέρες μας” όπως λέει κι ο Άγιος Παϊσιος. Αυτή η κληρονομιά δεν συνδέεται μόνο με το αντικείμενο αυτό, αλλά κυρίως με τον τρόπο προσευχής που μας παρέδωσαν και ονομάζεται νοερά προσευχή, ή καρδιακή ή προσευχή του Ιησού!
Μητέρα και εφευρέτις της καρδιακής προσευχής για τους αγιορείτες πατέρες είναι η Υπεραγία Θεοτόκος, η Παναγία Μητέρα μας και Μητέρα όλων των μοναχών, η οποία με κάθε της αναπνοή με κάθε κτύπο της καρδιάς της δοξολογούσε το Θεό και πλάστη της . Η ίδια της η ζωή ήταν μια αδιάλειπτη προσευχή! Η επίκληση του ονόματος του Ιησού ή διαφορετικά το “Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησόν με” περικλύει όλη την ορθόδοξη ασκητική θεολογία διά της οποίας ο άνθρωπος αξιώνεται να γίνει κατοικητήριο Πνεύματος Αγίου. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο υπέρμαχος της Ορθοδοξίας, (14ος αι.) διατρανώνει αυτή την αλήθεια με τη ζωή και το έργο του που έμεινε ως ζωντανή παρακαταθήκη στο Άγιον Όρος μέχρι τις ημέρες μας.
Πρόκειται για το κολλυβαδικό κίνημα, σύμφωνα με το οποίο ο άνθρωπος δύναται να μετέχει των ακτίστων ενεργειών του Θεού αλλά όχι της ουσίας Του. Έτσι, η παρουσία του Αγίου Πνεύματος είναι ζωντανή και αναλλοίωτη μέχρι τις μέρες μας και αυτό φανερώνεται ιδιαίτερα στη ζωή της Εκκλησίας και των Αγίων της.
Πώς μπορεί ένας απλός χριστιανός να χρησιμοποιεί στην προσευχή του το κομποσχοίνι;
Το κομποσχοίνι- όπως είπαμε- είναι ένα μέσο που μας βοηθά να προσευχόμαστε παντού και πάντοτε. Εάν θέλουμε όμως να ασχοληθούμε εντονότερα ή πιο συστηματικά είναι καλό να έχουμε την ευχή του πνευματικού μας πατέρα και την καθοδήγησή του ή κάποιου έμπιστου σε αυτόν προσώπου που να έχει την εμπειρία. Διαφορετικά, υπάρχει περίπτωση να μείνει άκαρπη η προσευχή μας ή ακόμα χειρότερα να πέσουμε σε πλάνη.
Ο προσευχόμενος κρατώντας το κομποσχοίνι (συνήθως με το αριστερό χέρι ώστε με το δεξί να κάνει το σταυρό του) περνάει ανάμεσα στα δάχτυλα του χεριού του το κομποσχοίνι “κόμπο-κόμπο” λέγοντας την ευχή “Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησόν με τον αμαρτωλό“. Μπορεί επίσης να επικαλείται την Παναγία ή τους Αγίους “Υπεραγία Θεοτόκε Σώσον Υμάς” και “Άγιε ΄τάδε πρέσβευε υπέρ υμών”. Καθώς επίσης να εύχεται για τους κεκοιμημένους “Κύριε Ιησού Χριστέ ανάπαυσον τους δούλους σου”. Με το κομποσχοίνι μπορούμε να κάνουμε τον κανόνα μας -απλές μετάνοιες ή εδαφιαίες ή να αντικαταστήσουμε μια προσευχή του νυχθημέρου με έναν αριθμό κομποσχοινιών.
.jpg)
Μερικοί νομίζουν εσφαλμένα πως η προσευχή αυτή είναι εγωϊστική επειδή αναφέρεται σε πρώτο ενικό. Όμως, πολύ ωραία απαντά ο Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης πως “από την στιγμή που είμαστε βαπτισμένοι είμαστε Σώμα Χριστού, επομένως αυτό το “ελέησόν με” αναφέρεται όχι στο πρόσωπο αλλά σε όλο το Σώμα!”.
Η προσευχή του Ιησού είναι δυνατόν να λέγεται όλο το εικοσιτετράωρο. Ο μακαριστός γέροντας Εφραίμ ο Αριζονίτης έχει τονίσει με τη ζωή και το έργο του τη σημασία της καλλιέργειας της νοεράς προσευχής σε όλα τα πνευματικά του παιδιά λέγοντας χαρακτηριστικά πως “η ευχή θα σώσει τον κόσμο.” Σύμφωνα μάλιστα με την εμπειρία του ως γνήσιου τέκνου του Αγίου Ιωσήφ του Ησυχαστή δίδασκε την αδιάλειπτη άσκηση στη νοερά προσευχή ειδικά στους μοναχούς, στην αρχή με τα χείλια και δυνατά μέχρι να γίνει συνήθεια κι έπειτα νοερά έως να ενεργήσει η Χάρις και τότε να φθάσει από το “νου στην καρδιά”. Πολύ ωραία αναφέρει κι ο Όσιος Παϊσιος “το κομποσχοίνι να το κρατάς, για να μην ξεχνάς την ευχή, την οποία πρέπει να εργάζεσαι εσωτερικά, στην καρδιά. Όταν μάλιστα βγαίνεις από το κελί σου, να θυμάσαι ότι ο εχθρός είναι έτοιμος για επίθεση. Γι’ αυτό, να μιμήσαι τον καλό στρατιώτη που βγαίνοντας από το πολυβολείο έχει πάντοτε «ανά χείρας» το αυτόματο όπλο. Το κομποσχοίνι έχει μεγάλη δύναμη, είναι το όπλο του μοναχού και οι κόμποι είναι σφαίρες, που θερίζουν τα ταγκαλάκια.”1*
1*ο Άγιος ονόμαζε με αυτόν τον τρόπο τα δαιμονικά πνεύματα
