Η Κυριακή του Πάσχα και ο Εσπερινός της Αγάπης

Το πρωί της Κυριακής του Πάσχα, μετά από το βράδυ της Ανάστασης και τον πανηγυρικό εορτασμό, τελείται ο «Εσπερινός της Αγάπης» ή αλλιώς η «Δεύτερη Ανάσταση». Η Ακολουθία αυτή αναφέρεται και πάλι στο αναστάσιμο γεγονός. Το Ευαγγέλιο περιγράφει τη φανέρωση του αναστημένου Ιησού στους μαθητές του και διαβάζεται σε πολλές γλώσσες.

Ευαγγελική περικοπή

Κατά την ευαγγελική περικοπή, οι μαθητές, μετά από τις συκοφαντίες που είχαν κυκλοφορήσει μεταξύ των Ιουδαίων, ότι δηλαδή ήταν αυτοί που έκλεψαν το σώμα του Χριστού για να υποστηρίξουν αργότερα πως αναστήθηκε, κρύφτηκαν και φυλάγονταν από το πλήθος. Ήταν συγκεντρωμένοι όλοι μαζί και επικρατούσε αναστάτωση όταν εμφανίστηκε μπροστά τους ο Κύριος. Τους ζήτησε να ειρηνεύσουν και τους εξήγησε πως τους αφήνει τώρα στη θέση του. Τους έδωσε τη δικαιοδοσία να εξομολογούν και να συγχωρούν στο όνομά Του τις αμαρτίες των ανθρώπων. Τους εμφύσησε το Άγιο Πνεύμα του και τους έκανε κήρυκες του Ευαγγελίου του.

«Εἰρήνη ὑμῖν. καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ πατήρ, κἀγὼ πέμπω ὑμᾶς. καὶ τοῦτο εἰπὼν ἐνεφύσησε καὶ λέγει αὐτοῖς· Λάβετε Πνεῦμα ἅγιον· ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται.»

Στη συνέχεια το Ευαγγέλιο αναφέρεται στον μαθητή του Χριστού, τον Θωμά, που το όνομά του έχει συνδεθεί με το επίθετο «άπιστος». Στη συγκεκριμένη περικοπή ο Θωμάς φαίνεται να λείπει κατά την εμφάνιση του Χριστού. Όταν επιστρέφει και ακούει από τους υπόλοιπους αποστόλους όλα όσα του διηγούνται, αδυνατεί να τα πιστέψει. Μάλιστα, εμφανίζεται ιδιαίτερα επίμονος και ζητά ακόμη ατράνταχτες αποδείξεις για να πειστεί για την Ανάσταση του Κυρίου. Αναφέρει:

«Ἐὰν μὴ ἴδω ἐν ταῖς χερςὶν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὴν χεῖρά μου εἰς τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, οὐ μὴ πιστεύσω.»

Έτσι, η ευαγγελική περικοπή κλείνει με τα λόγια αυτά του Θωμά, με τις αμφιβολίες και την αδυναμία του μπροστά στο θαύμα της Αναστάσεως.

Η φιγούρα του άπιστου Θωμά

Αν και η γιορτή του Θωμά τελείται μία εβδομάδα μετά από την Κυριακή της Αναστάσεως, εντούτοις είναι σημαντικό να παρατηρήσουμε την παρουσία του στο συγκεκριμένο απόσπασμα. Ο Θωμάς, αν και μαθητής του Χριστού, άνθρωπος που έχει δεχθεί τη χάρη του Αγίου Πνεύματος και έχει βιώσει την ίδια τη Μεταμόρφωση του Κυρίου, εμφανίζεται στη συγκεκριμένη περικοπή μικρόψυχος και λίγος μπροστά στα γεγονότα. Όχι απλά δεν μπορεί να παραδεχτεί τη φανέρωση του αναστημένου Χριστού, όπως του την περιγράφουν όλοι οι υπόλοιποι Απόστολοι, αλλά επιπλέον επιμένει στανικά πως δεν μπορεί να είναι αλήθεια, δεν έχει αμφιβολίες, δεν δείχνει εμπιστοσύνη και ακόμη ζητά χειροπιαστές αποδείξεις για να αποδεχτεί το θαύμα. Ο Θωμάς γίνεται εδώ ένας από εμάς. Παρά τα όσα έχει βιώσει δίπλα στον Κύριο, παρά την ευεργεσία που έχει δεχθεί, η ανθρώπινη φύση του και ο νους του δυσπιστούν. Όπως και εμείς σήμερα στρεφόμαστε πολλές φορές μακριά από τις ευεργεσίες που μας έχουν γίνει και αναζητούμε χειροπιαστές αποδείξεις, θαύματα που να συμβούν μπροστά στα μάτια μας ή ακόμη επιστημονικά τεκμήρια που να επιβεβαιώνουν την πίστη, έτσι και ο Θωμάς σαν άνθρωπος της εποχής του ήθελε να αγγίξει ο ίδιος τις παλάμες του Ιησού για να πειστεί. Φυσικά, γιατί ο Ιησούς να εμφανίστηκε στους μαθητές του τη στιγμή που ο Θωμάς έλειπε; Δεν μπορεί, βέβαια, να ήταν ένα τυχαίο γεγονός. Μια πιθανή εξήγηση είναι πως μέσα από τη δυσπιστία του Θωμά, ο Χριστός θέλησε να αντικατοπτρίσει τη δυσπιστία όλων μας. Κάνει, λοιπόν, τον Θωμά τον πρώτο εκ των απίστων μπροστά στο γεγονός της Αναστάσεως, ενώ αργότερα θα του προσφέρει τη μετάνοια και τη συγχώρεση, αποδεικνύοντας πως η οδός αυτή υπάρχει για τον καθένα μας.  

Οικουμενικότητα ευαγγελικού λόγου

Την ημέρα αυτή συνηθίζεται στις εκκλησίες του ορθόδοξου ελληνικού χριστιανισμού να διαβάζεται το Ευαγγέλιο σε όσο το δυνατόν περισσότερες γλώσσες. Λέγεται πως η παράδοση αυτή ξεκίνησε από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, όπου εκτός από Έλληνες βρίσκονταν και άλλοι ορθόδοξοι χριστιανοί, οι οποίοι ήθελαν να ακούσουν τον ευαγγελικό λόγο και στη δική τους γλώσσα. Σήμερα, ωστόσο, είναι μια παράδοση που δεν γίνεται τόσο εξ ανάγκης, προκειμένου δηλαδή να καταλαβαίνει το εκκλησίασμα την ευαγγελική περικοπή, αλλά συμβολικά, υποδηλώνοντας την οικουμενικότητα της ορθοδοξίας και του λόγου του Χριστού. Το αναστάσιμο μήνυμα απευθύνεται σε όλη την ανθρωπότητα, κηρύττεται παγκοσμίως και διασώζει το ανθρώπινο γένος διαχρονικά από τη φθορά και τη ματαιότητα του θανάτου.

«Ἀναστάσεως ἡμέρα, λαμπρυνθῶμεν λαοί, Πάσχα Κυρίου, Πάσχα· ἐκ γάρ θανάτου πρός ζωήν, καί ἐκ γῆς πρός οὐρανόν, Χριστός ὁ Θεός, ἡμᾶς διεβίβασεν, ἐπινίκιον ᾄδοντας».