Ο διχασμός της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου

Τις τελευταίες ημέρες επικρατεί εκ νέου αναβρασμός στην αγιορείτικη κοινότητα σχετικά με το ζήτημα της Μονής Εσφιγμένου. Η κρίση που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970 αφορούσε την αντίδραση των μοναχών απέναντι στις σχέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου με τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία. Η αντιπαράθεση διατηρείται έως σήμερα, φέρνοντας σε αμηχανία τους πιστούς που παρακολουθούν με αγωνία τα γεγονότα.

Η ιστορία της μονής

Η πρώτη αναφορά στη Μονή Εσφιγμένου ανάγεται στο 998. Ωστόσο, η ίδρυσή της θα πρέπει να τοποθετηθεί αρκετά νωρίτερα. Σύμφωνα με την παράδοση, το πρώτο μοναστήρι ιδρύθηκε από την αυτοκράτειρα Πουλχερία (408-450), όμως καταστράφηκε εξαιτίας κατολίσθησης. Στο βάθος των αιώνων, ο τόπος ερημώθηκε αρκετές φορές από τις επιδρομές των πειρατών, ενώ κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας η μονή καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς.  

Οι πρώτες αναφορές αποδίδουν την ονομασία της ως Μονή «Εσφαγμένου». Τελικά, έχει επικρατήσει το προσωνύμιο «Εσφιγμένου», δηλώνοντας, σύμφωνα με την παράδοση, την τοποθεσία της μονής στον περιορισμένο χώρο μεταξύ των τριών βουνών και της θάλασσας που την περιβάλλουν.

Το Καθολικό της μονής είναι αφιερωμένο στην Ανάληψη του Χριστού.

Το χρονικό των αντιπαραθέσεων

Κατά τη δεκαετία του 1970, οι μοναχοί της Μονής Εσφιγμένου εξέφρασαν εντόνως τη διαφωνία τους ως προς τις σχέσεις που ανέπτυσσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο με τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία. Σύντομα η μονή διέκοψε κάθε σχέση με το Πατριαρχείο, ενώ ακόμη αποσχίστηκε από τις υπόλοιπες μονές του Αγίου Όρους, διαχωρίζοντας τη θέση της.

Ως αποτέλεσμα, λίγα χρόνια αργότερα οι μοναχοί χαρακτηρίστηκαν «σχισματικοί» και κλήθηκαν να εγκαταλείψουν την χερσόνησο του Άθω, όπως ορίζεται από τον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Όρους. Παράλληλα, ιδρύθηκε η νέα και η μόνη πλήρως αναγνωρισμένη από την Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους και το Οικουμενικό Πατριαρχείο Εσφιγμενιτική αδελφότητα. Ωστόσο, καθώς οι ζηλωτές μοναχοί, όπως συχνά χαρακτηρίζονται, αρνούνταν να εγκαταλείψουν τόσο το κτηριακό συγκρότημα όσο και το κονάκι της μονής, η αδελφότητα Εσφιγμένου κατέφυγε στη δικαιοσύνη.

Μετά από συνεχείς διαδικασίες και δικαστικές αποφάσεις, το 2013 δυνάμεις της αστυνομίας μαζί με δικαστικούς εκπροσώπους πλησίασαν το αντιπροσωπείο της μονής ζητώντας την εκκένωσή του. Η άρνηση των μοναχών ήταν ιδιαίτερα έντονη και οδήγησε σε πολλαπλά επεισόδια. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ρίψης αυτοσχέδιων μολότοφ από τους μοναχούς προς τις αρχές.

Σήμερα η αδελφότητα της Μονής Εσφιγμένου εδράζεται σε ένα από τα κονάκια που είναι τοποθετημένα στις Καρυές, ενώ το κτηριακό συγκρότημα της μονής, καθώς και το δεύτερο αντιπροσωπείο στις Καρυές, τελούν ακόμη υπό κατάληψη. Μετά από συνεχείς δίκες και επιμέρους αποφάσεις, τις τελευταίες ημέρες έφτασε στον Άθω ειδοποίηση της ελληνικής αστυνομίας πως βρίσκεται σε ετοιμότητα και προβλέπεται να επέμβει, προκειμένου να λήξει η κατάληψη και η μονή να επανέλθει στη νόμιμη λειτουργία της. Με αφορμή τη συγκεκριμένη προειδοποίηση ξεκίνησε εκ νέου μια σειρά συζητήσεων και διαπραγματεύσεων. Η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους ζήτησε περισσότερες διευκρινίσεις από τις ελληνικές αρχές προκειμένου να διασφαλίσει την ειρηνική έκβαση των πραγμάτων. Από την άλλη, η σχισματική μοναχική κοινότητα συνέταξε επιστολή στην οποία εκφράζει τις ειρηνικές της προθέσεις.

Καθώς η αναγκαστική εκτέλεση αποφάσεων απαγορεύεται από τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας κατά το διάστημα 1-31 Αυγούστου, η τελική ημερομηνία για την αναγκαστική εκκένωση της μονής είναι η Τετάρτη 31 Ιουλίου. Σε διαφορετική περίπτωση, η διαδικασία θα πρέπει να πραγματοποιηθεί εκ νέου τον Σεπτέμβριο του 2024.