Παναγία Άξιον Εστίν
Η εικόνα της Παναγίας Άξιον Εστίν κατέχει ξεχωριστή θέση στη ζωή του Αγίου Όρους. Από τα παλαιά χρόνια αποτελεί το καμάρι των μοναχών των Καρυών, προστατεύοντας τους Αθωνίτες.
Ένα θαυμαστό γεγονός συνδέεται με το όνομα της εικόνας. Πραγματοποιήθηκε τον 10ο αιώνα στο Ιερό Κελί της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Μια μέρα ένας μοναχός που ζούσε στο κελί πήγε σε ολονύχτια αγρυπνία, ενώ ένας νεαρός δόκιμος έμεινε στο κελί. Αργά το βράδυ ένας άγνωστος ταξιδιώτης ήρθε στο Ιερό Κελί ζητώντας να διανυκτερεύσει. Όταν ήρθε η ώρα της Θείας Λειτουργίας, οι δύο νέοι άρχισαν να προσεύχονται. Οι φωνές τους ξαφνικά χωρίστηκαν, οπότε ο επισκέπτης εξήγησε ότι εκεί από όπου είχε έρθει, συνηθιζόταν να ξεκινάει η ψαλμωδία ως εξής
"Άξιον εστίν ως αληθώς μακαρίζειν σε την Θεοτόκον
την αειμακάριστον και παναμώμητον και Μητέρα του Θεού ημών."
Ο δόκιμος έμεινε εμβρόντητος και ζήτησε από τον ταξιδιώτη να του διδάξει τον ύμνο. Επειδή στο κελί δεν υπήρχε ούτε χαρτί ούτε μελάνι, ο δόκιμος του έδωσε μια μικρή πέτρινη πλάκα, πάνω στην οποία ο επισκέπτης άρχισε να γράφει με το δάχτυλό του, σαν με πένα. Στη συνέχεια είπε στον δόκιμο να ψάλει τον ύμνο όπως ακριβώς τον είχε γράψει και αμέσως εξαφανίστηκε. Αυτός ο επισκέπτης δεν ήταν άλλος από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ.
Η θαυματουργή πλάκα παρουσιάστηκε πρώτα στους γέροντες στις Καρυές (πρωτεύουσα του Άθω) και στη συνέχεια στάλθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Η εικόνα της Παναγίας μεταφέρθηκε στο ναό του Πρωτάτου και τοποθετήθηκε στο Ιερό Σύνθρονο. Εκεί φυλάσσεται μέχρι σήμερα. Το κελί στο οποίο έλαβε χώρα η θαυματουργική συνάντηση ονομάστηκε Άξιον Εστίν. Από τότε ο ύμνος έχει γίνει αναπόσπαστο μέρος της Θείας Λειτουργίας, κερδίζοντας αναγνώριση όχι μόνο στο Άγιο Όρος, αλλά και σε ολόκληρο τον ορθόδοξο κόσμο.
Κάθε χρόνο, τη Δευτέρα της Διακαινησίμου, πραγματοποιείται η λιτανεία με την εικόνα του Άξιον Εστίν στο ναό του Πρωτάτου. Αντίγραφα αυτής της θαυματουργής εικόνας φυλάσσονται σε ορθόδοξες εκκλησίες στη Γεωργία, τη Βουλγαρία και τη Φινλανδία.
