Ο Άγιος Φανούριος ο καινοφανής και μεγαλομάρτυρας είναι πολιούχος της Ρόδου και γιορτάζει στις 27 Αυγούστου. Η μνήμη του είχε χαθεί μέσα στους αιώνες έως ότου βρέθηκε η εικόνα του, όταν χτιζόντουσαν τα τείχη της Ρόδου από τους Αγαρηνούς στα μέσα περίπου του 14ου αιώνα. Η εικόνα βρέθηκε στην ανασκαφή μιας παλιάς εκκλησίας έξω από τα τείχη της Ρόδου. Ο τότε Μητροπολίτης Ρόδου Νείλος ο Β' ο Διασπωρηνός (1355 μ.Χ. - 1369 μ.Χ.), έσπευσε στο μέρος και είδε στην εικόνα να απεικονίζεται ένας νέος άγιος με ρωμαϊκή στρατιωτική στολή ενώ κρατούσε στα δεξιά του ένα Σταυρό και στα αριστερά μια λαμπάδα και ανέγνωσε το όνομα "ΦΑΝΟΥΡΙΟΣ".
Γύρω από το πρόσωπο υπήρχαν άλλες 12 εικονίτσες που παρουσίαζαν τα 12 μαρτύρια του Αγίου Φανουρίου. Από αυτά συμπέραναν πως πρόκειται για σπουδαίο άγιο μεγαλομάρτυρα. Ο ίδιος ο μητροπολίτης Νείλος ταξίδεψε στην Πόλη στον Σουλτάνο ώστε να λάβει άδεια για την ανέγερση ναού και πράγματι την έλαβε και ανήγειρε στο ίδιο σημείο ναό ο οποίος σώζεται μέχρι σήμερα.
Ο άγιος άρχισε να θαυματουργεί και να "φανερώνεται" σε πολλούς πιστούς που είχαν ανάγκη. Έτσι έγινε πολύ δημοφιλής και δημιουργήθηκαν διάφορες λαϊκές δοξασίες και έθιμα γύρω από το πρόσωπό του ίσως και λόγω των ελάχιστων πληροφοριών του βίου του. Ένα από αυτά είναι η "φανουρόπιτα," πρόκειται για μία νηστίσιμη στρόγγυλη πίτα που μοιράζεται μετά το "διάβασμά" της στους οικείους και στους πιστούς. Συνήθως την παραμονή της εορτής του Αγίου προς τιμήν του και ένδειξης σεβασμού και ευχαριστίας ή και σε οποιαδήποτε άλλη μέρα του χρόνου ώστε να "φανερώσει" ο άγιος στον ικέτη κάποιο απολεσθέν αντικείμενο ή κάποιο πρόσωπο. Για τις νεαρές ικέτιδες τέτοιο πρόσωπο είναι ο μέλλων "γαμπρός." Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή ο ίδιος ο Άγιος ζήτησε να φτιάχνεται και να μοιράζεται η πίτα αυτή για τη συγχώρεση της ψυχής της μητέρας του.
