Η ιστορία του Αποστόλου Θωμά, που δίστασε να δεχτεί την Ανάσταση και που χρειάστηκε αποδείξεις για να πειστεί, είναι ευρέως γνωστή. Γιορτάζεται την Κυριακή αυτή, δοξάζοντας τη νίκη του αναστημένου Χριστού και την πίστη που έδειξε τελικά ο «άπιστος» Θωμάς.
Ευαγγελική περικοπή
Κατά την Ευαγγελική περικοπή της Κυριακής αυτής, ο Κύριος εμφανίστηκε αρχικά στους μαθητές του την ίδια ημέρα της Αναστάσεως. Ήταν όλοι μαζεμένοι και κρυβόντουσαν από το πλήθος, που είχε ήδη αρχίσει να τους κατηγορεί πως ήταν αυτοί που έκλεψαν το σώμα του Ιησού. Ο Χριστός εμφανίστηκε μπροστά τους και εκείνοι δόξασαν την έγερσή Του. Έλειπε, ωστόσο, ο Θωμάς.
Όταν αυτός επέστρεψε και του περιέγραψαν τα όσα βίωσαν, εκείνος δυσκολεύτηκε να τους πιστέψει. Τόνισε, μάλιστα, πως θα χρειαζόταν αποδείξεις για να πειστεί. Ήθελε να δει και να αγγίξει ο ίδιος τις πληγές που είχε ο Ιησούς στα χέρια και στο σώμα Του.
«ἐὰν μὴ ἴδω ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὴν χεῖρά μου εἰς τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, οὐ μὴ πιστεύσω.»
Όταν μετά από οχτώ ημέρες ήταν συγκεντρωμένοι ξανά όλοι οι μαθητές, μαζί με τον Θωμά, ο Ιησούς εμφανίστηκε και πάλι. Τους ζήτησε να ειρηνεύσουν και τον κάλεσε κοντά του. Τον προκάλεσε να βάλει το χέρι του στις πληγές, να δει τα σημάδια από τα καρφιά στα χέρια του και την τομή από τη λόγχη στα πλευρά του. Έπειτα του είπε:
«καὶ μὴ γίνου ἄπιστος, ἀλλὰ πιστός.»
.jpg)
Του ζήτησε έτσι να ξεπεράσει τις αμφιβολίες του, να δείξει σθένος και δύναμη, να μην αμφισβητεί την πίστη του. Ο Θωμάς τότε έκθαμβος και μετανιωμένος αναφώνησε:
«ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου.»
Ομολόγησε έτσι την πίστη του στον Κύριο Ιησού Χριστό και στην Ανάστασή του, που αποτελεί το θεμέλιο της πίστης μας. Η ευαγγελική περικοπή κλείνει με τη γνωστή φράση του Ιησού:
«ὅτι ἑώρακάς με, πεπίστευκας· μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες.»
Ακόμη, αναφέρει πως ο Ιησούς έκανε και άλλα πολλά θαύματα ενώπιον των μαθητών του. Όλα αυτά έγιναν και παραδόθηκαν σε εμάς μέσα από τις γραφές, ώστε να πιστέψουμε στον Κύριο και να ξέρουμε πως εξαιτίας και μέσω αυτού έχουμε κερδίζει την αιώνιο ζωή και την αθανασία της ψυχής μας.
Οι πληγές του Ιησού
Ο Χριστός εμφανίστηκε στους μαθητές του και πρόβαλλε ενώπιόν τους τις πληγές που άφησε στο σώμα του ο Σταυρός. Οι πληγές του ήταν πέντε, στα χέρια, στα πόδια και στα πλευρά του, που τρυπήθηκαν από τη λόγχη των στρατιωτών. Σύμφωνα με την παράδοσή μας, οι πέντε αυτές πληγές συμβολίζουν τον εξαγνισμό των ανθρώπων και την κάθαρσή τους από την αμαρτία. Το αίμα που κύλησε στα χέρια του Χριστού καθάρισε τις πράξεις των ανθρώπων, τα σφάλματα και το κακό που προκάλεσαν. Τα καρφιά στα πόδια του, δήλωσαν τη δική μας επιστροφή στον δρόμο του Θεού, στην οδό της σωτηρίας μας. Τέλος, ο πόνος στα πλευρά απάλειψε την ανθρώπινη σκληροκαρδία, τα ψυχικά πάθη και γέμισε με αγάπη τις καρδιές των ανθρώπων. Οι πληγές του Ιησού παρέμειναν στο σώμα του μετά την Ανάσταση, ως αιώνιες αποδείξεις της θυσίας και της αγάπης του για τον άνθρωπο. Αποτελούν σύμβολα της πατερικής πρόνοιας και φροντίδας, που φτάνει έως το μαρτύριο και την αυτοθυσία.
«Μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες»
Η μορφή του «άπιστου» Θωμά είναι μια μορφή που συμβολίζει τον καθένα από εμάς. Η εμφάνιση του Ιησού, αρχικά σε όλους τους υπόλοιπους μαθητές και μετέπειτα σε εκείνον, δεν ήταν ένα τυχαίο γεγονός. Όπως άλλωστε δηλώνεται στην ευαγγελική περικοπή της Κυριακής του Θωμά, όλα αυτά έγιναν για να θεμελιωθεί ισχυρά η πίστη μας στον Κύριο Ιησού Χριστό και να ξέρουμε πως στο πρόσωπό του έχουμε κερδίσει την αιώνια ύπαρξή μας. Η πίστη του Θωμά δοκιμάστηκε όταν οι υπόλοιποι μαθητές του είπαν πως είδαν τον Χριστό αναστημένο. Ο ίδιος χρειάστηκε χειροπιαστές αποδείξεις για να πειστεί. Ο Θεός, βέβαια, του έδωσε τις αποδείξεις αυτές χωρίς να τον κατηγορήσει για την αδυναμία του, χωρίς να τον αποκλείσει από το αναστάσιμο θαύμα. Αντιθέτως, τον σπλαχνίστηκε και του πρόσφερε απλόχερα τη χαρά της παρουσίας του, με όλα όσα αυτός είχε ζητήσει. Τονίζεται, βέβαια, πως, αν και ο Θωμάς χρειάστηκε να δει για να πιστέψει, είναι μακάριοι όσοι θα πιστέψουν χωρίς να δουν. Το πρόσωπο του Θωμά και το γεγονός της αδυναμίας του αποτελούν για όλους μας σπουδαία διδαχή. Ο Χριστός παραμένει αναστημένος και παρόν στις ζωές μας, με όλη την ευσπλαχνία και την αγάπη του. Συγχωρεί τις αδυναμίες και, ακόμη, την απιστία μας. Επιστρέφει όμως για εμάς. Μας καλεί να τον εμπιστευτούμε χωρίς να ζητούμε αποδείξεις και μας υπενθυμίζει πως, παρά τη μικρότητα της ανθρώπινης φύσης μας, αυτός παραμένει ζων καθιστώντας και εμάς ζώντες.
«Ο Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου»
Η φράση του Θωμά «ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου» αποτελεί την ομολογία πίστεως. Είναι η δική του μετάνοια και υπόκλιση στο μεγαλείο της Θεότητος, στον Κύριο Ιησού Χριστό που βασιλεύει ανασύροντας και εμάς εκ της φθοράς. Η φράση του Αποστόλου Θωμά είναι σωτηριολογική και αναδεικνύει τη χριστολογική ομολογία που οδηγεί τον άνθρωπο στην αιωνιότητα, που τον σώζει από τη θνητότητα και την έκπτωση στην ανυπαρξία.
Απολυτίκιο
«Ἐσφραγισμένου τοῦ μνήματος ἡ ζωὴ ἐκ τάφου ἀνέτειλας Χριστὲ ὁ Θεός, καὶ τῶν θυρῶν κεκλεισμένων, τοῖς Μαθηταῖς ἐπέστης ἡ πάντων ἀνάστασις, πνεῦμα εὐθὲς δι' αὐτῶν ἐγκαινίζων ἡμῖν, κατὰ τὸ μέγα σου ἔλεος.»
Κοντάκιο
«Τῇ φιλοπράγμονι δεξιᾷ, τὴν ζωοπάροχόν σου πλευράν, ὁ Θωμᾶς ἐξηρεύνησε Χριστὲ ὁ Θεός· συγκεκλεισμένων γὰρ τῶν θυρῶν ὡς εἰσῆλθες, σὺν τοῖς λοιποῖς Ἀποστόλοις ἐβόα σοι· Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεός μου.»
